Anne babalar veya yakınlar, çocukların toplum hayatında nasıl davranış sergileyip nasıl yaşaması gerektiğini çocuklara öğretmekle vazifelidirler.

İyi, salih davranışlar sergilemeleriyle, ahlaki, sosyal ve psikolojik gelişimlerinin en iyi şekilde olmasıyla, günahlara karşı korunmalarıyla yükümlüdür. Bunlarla beraber emir ve yasakları, helal ve haramları, kendi inançlarının ahlak kurallarını, gelenek ve görenekleri öğretmekle de yükümlüdürler. Gelenek ve görenekten kastımız ise; İslama uygun olan ahlaki davranış, adab-ı muaşeret dediğimiz görgü kurallarıdır.

Dini ve ahlaki değerleri yaşayarak gösterilen öğüt isabetli olacaktır.

Toplumsal hayatta İslam’a uygun davranışlar kazanıp saygı ve sevgi çerçevesinde davranış sergilenmesi gerektiğinin ne kadar zaruri bir hal almaya başladığını içinde bulunduğumuz topluma baktığımız zaman görebiliyoruz. Çocuklarımız hem kendilerine hem yaşıtlarına hem büyüklerine hem canlı ve cansız bütün varlıklara nasıl davranması gerektiğini bilmelidirler.

Selamlaşma ve hâl hatır sorma, misafir karşılama ve ikramda bulunma, büyüklere hürmet ve saygı, akraba (sılayı rahim) ziyaretleri, hasta ziyaretleri, ihtiyacı olana yardım etmek, yeme içme, konuşma, gülme adabı, erken yatıp erken kalkma gibi birçok adabı muaşeret dediğimiz güzel ahlakı öğretmek gerekecektir. Bu bazen sözle nasihatle yerini tam bulamasa da ebeveynin yaşantısıyla ve davranışıyla bu vazife yerini bulacaktır. Çünkü çocuklara ve gençlere sadece sözle verilen öğüt yerine tam ulaşmaz. Fakat dinî ve ahlâkî değerleri bizzat yaşayarak gösterilen öğüt isabetli olacaktır.

Edep ve ahlak dersinde de rehberimiz Peygamber Efendimiz (asm) “Rabbim bana edebi güzel bir surette ihsan etmiş, edeplendirmiş” diyor. Evet, siyer-i Nebeviyeye dikkat eden ve Sünnet-i Seniyyeyi bilen, kat’iyen anlar ki, edebin envâını, Cenâb-ı Hak, Habibinde cem etmiştir.

Onun Sünnet-i Seniyyesini terk eden, edebi terk eder. Meselâ, söylemek âdâbını gösteren ve yemek ve içmek ve yatmak gibi hâlâtın âdâbının düsturlarını beyan eden ve muaşerete taallûk eden çok sünnet-i seniyyeler var. Bu nevi sünnetlere “âdâb” tabir edilir. Fakat o âdâba ittibâ eden, âdâtını ibadete çevirir. O âdâbdan mühim bir feyiz alır. En küçük bir âdâbın mürââtı, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâmı tahattur ettiriyor, kalbe bir nur veriyor.

Ahlaki ilerleme ancak Sünneti Seniyyenin prensipleriyle mümkün olacaktır.

Bunun için de her yaş ve dönemde çocuklarımızla samimiyetle ilgilenmek, gerekli yardım ve rehberliği yapabilmek, onları dinleyebilmek ve anlamaya çalışmak büyük bir önem taşımaktadır.

(Bizim Aile dergisi, Temmuz 2024 sayısından alınmıştır.)