Ziraat Bankası, BOTAŞ, PTT, BİST, TÜRKSAT, ETİ Maden ve Çaykur gibi kurumların Varlık Fonu’na devredilmesine ekonomistlerden tepki yağdı. Akademisyen Ümit Akçay “Bu denli büyük kamu kaynağının demokratik kamusal denetim alanından çıkarmak, hesap verilebilirlik ve şeffaflık açısından büyük sorunlar yaratmaya aday bir durum ortaya çıkarıyor” dedi. Ekonomist Uğur Gürses ise “Çiftlik gibi kullanacaklar” yorumunda bulundu.

Kim yönetecek?

Türkiye’nin “paralel bütçesi” olarak adlandırılan Varlık Fonu’nu yönetecek isimler yayımlanan Ticaret Sicil Gazetesi ile açıklandı. Buna göre, yönetim kurulu başkanının Mehmet Bostan olduğu fonun üyeleri arasında, Yiğit Bulut, Kerem Alkin, Himmet Karadağ ve Oral Erdoğan olacak.

‘Yandaşlara fon hazırlar’

Fon’a ilişkin açıklamalarda bulunan çok sayıda ekonomist çok sert tepkiler gösterdi ve yaşananları ‘hukuk dışı’ olarak değerlendirdi. Fon’a karlı kurumların aktarılmasını “kamu malların yağmalanması” olarak değerlendiren Prof. Dr. Gazi Çağlar, twitter hesabında şu açıklamayı yaptı: “Varlık fonu, bütçeyi paralelleştirme, denetimsiz hale getirme, fiili başkanın emrine verme, yandaşlara fonlama tarzında işleyecektir.”

‘Demokratik bir denetim yok’ 

Atılım Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Ümit Akçay ise halkın vergileriyle oluşturulan kamu kurumlarının Fon’a devredilmesiyle devasa bir yapının ortaya çıktığını söyledi. Akçay’ın Amerika’nın Sesi’ne yaptığı değerlendirme şöyle: “Teknik olarak Ziraat Bankası gibi Türkiye’nin en köklü bankası ile PTT’nin ya da BOTAŞ’ın yönetimi çok farklı uzmanlık gerektirir. Son durumda at yarışları düzenleme ile bankacılık faaliyeti aynı çatı altında birleştirilmiş olacak. Bunun yönetiminin nasıl etkin bir şekilde yapılacağı konusu büyük bir soru işareti durumunda. Varlık Fonu’nda herhangi bir demokratik denetim mekanizması yok. Bağımsız denetim olsa dahi, bu denli büyük kamu kaynağının demokratik kamusal denetim alanından çıkarmak, hesap verilebilirlik ve şeffaflık açısından büyük sorunlar yaratmaya aday bir durum ortaya çıkarıyor. Bu denli büyük fonların Bütçe denetimi dışında kullanılabiliyor olması, demokratik kurum ve kurallar açısından sorunludur.” İktisatçı Mustafa Sönmez ise, “Referandumu beklemeden tek adamlık, Varlık fonu ile başlatılıyor. Hangi batak firmaya kamu fonu akıtılacağının işareti, Saray’dan gelecek” diye belirtti. 

‘VARLIK FONU’NUN AMACI NE?

Ege Cansen, kamu şirketlerinin varlık fonuna devredilmesini yorumladı. Cansen, normalde bütçe fazlası veren ülkelerin yurt dışında yatırım yapmak için varlık fonu kurduğunu ama bizde bu fonun kurulma amacının varlıkları satmak olduğunu belirtti. Amacın vergi dışı gelir mekanizması yaratmak olduğunu söyleyen Cansen şunları söyledi: “Varlık fonu ismi biraz karışık bir isim. Körfez ülkelerinin çok paraları olunca petrol satıp yabancı ülkelere yatırım yapmak için paralarını bir fona koydular. Buna da varlık fonu dediler. Bizim yaptığımız farklı bir şey. Elde çok para yok varlık fonu diye bir kurum yarattılar. Devletin mallarını içine koydular. Amaç bunları satmak. İşin mekaniğinde bir terslik var.”