HANEHALKI TÜKETİMİ 1.1’E DÜŞTÜ

Doç. Dr. Ümit Akçay: “Bu 'dengelenme' değil, 'çakılmadır. döviz krizinin etkisi ile artan ihracatın sağladığı destek ve devletin tüketim harcamaları 1.6 büyümeyi getirmiş. Hanehalkı tüketim harcamaları GSYH'nın da gerisinde: 1.1”

SON ÇEYREKTE EKSİ BÜYÜME GELİR

Mustafa Sönmez: “Son çeyrekte eksi büyüme bekleniyor.” CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu: “Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriye bakarsak yüzde 1.1 daralma göreceğiz. İnşaat ve betona dayalı ekonomi modeli inşaat ile çöktü.”

***

Büyümeden daralmaya 

Yüzde 2 büyüme beklenen Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1.6 büyüdü. Bu büyümeyi ise ekonomistler daralma olarak yorumladı.

Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1.6 büyüdü. Beklenti büyümenin yüzde 2 seviyesinde gerçekleşeceği yönündeydi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2018 yılı üçüncü çeyreğine ilişkin gayri safi yurt içi hasıla verilerini (büyüme rakamları) açıkladı. Üretim yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla tahmini, 2018 yılının üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla yüzde 21.8 artarak 1 trilyon 13 milyar 453 milyon TL oldu. Beklenti büyümenin yüzde 2 seviyesinde gerçekleşeceği yönündeydi. Türkiye ekonomisi geçen yılın aynı döneminde yüzde 11.1 büyüyerek, son altı yılın en yüksek çeyreklik büyümesini gerçekleştirmişti.

İnşaatta sert daralma

Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’yı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2018 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; tarım sektörü toplam katma değeri yüzde 1, sanayi sektörü yüzde 0.3 artarken inşaat sektörü yüzde 5.3 azaldı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise yüzde 4.5 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2018 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2.1 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.1 azaldı.

Dengeleme değil çakılma 

Ekonomist Doç. Dr. Ümit Akçay, büyüme rakamının ‘dengelenme değil çakılma’ olduğu yorumunda bulundu. Akçay, kişisel Twitter hesabından yaptığı yorumda, “2018 III.Ç’de GSYH %1,6 arttı. Bu ‘dengelenme’ değil, ‘çakılmadır’. Zira 2018’in ilk iki çeyreğinde büyüme 7.2 ve 5.3 idi” dedi. Akçay, “Büyümenin bileşenlerine baktığımızda, döviz krizinin etkisi ile artan ihracatın sağladığı destek ve devletin tüketim harcamaları 1.6 büyümeyi getirmiş. Hanehalkı tüketim harcamaları GSYH’dan da yavaş artmış: 1.1” diye ekledi. Mustafa Sönmez de, yine Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Milli gelirde 3. çeyrek büyümesi yüzde 1.6’da kaldı. Önceki çeyreklerde yüzde 7,2, 5,3 artan milli gelir Temmuz-Eylül döneminde ancak yüzde 1,6 arttı. Son çeyrekte ise eksi büyüme bekleniyor” yorumunda bulundu.

Kurda yaz taarruzunun ifadesi

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, yaz aylarında yaşanan ekonomik kıskacın, 3. çeyrek büyüme rakamını da kıskaca aldığını belirterek, “Bu rakam, kurda yaz taarruzunun ifadesidir. Türkiye’nin kapasitesi bu değildir” dedi.

İTO Başkanı Avdagiç, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 3. çeyrek büyüme verilerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Türkiye ekonomisinin üçüncü çeyrekte yüzde 1.6 büyüdüğünü kaydeden Avdagiç, “Yaz aylarında yaşadığımız ekonomik kıskaç 3. çeyrek büyüme rakamını da kıskaca aldı. Bu rakam, kurda yaz taarruzunun ifadesidir. Türkiye’nin kapasitesi bu değildir. Ekonomi yönetiminin açıkladığı programlar, aldığı tedbirlerle birlikte ihracat, faiz ve kurdaki olumlu seyirle, Türkiye ekonomisi V çıkışı gerçekleştirecek güçtedir” ifadelerini kullandı. Avdagiç, yüzde 1.6’lık temmuz, ağustos ve eylül aylarını kapsayan gayrisafi yurtiçi hasılada (GSYH) yani büyüme performansında, doları 13 Ağustos’ta 7.2 TL ile zirveye çıkaran manipülatif hareketinin ciddi bir etkisi olduğuna dikkati çekti.

Devletin tüketim harcamaları yüzde 7.5 arttı

Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kâr amacı olmayan kuruluşların (HHKOK) toplam nihai tüketim harcamaları, 2018 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 1.1 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7.5 artarken gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 3.8 azaldı. Mal ve hizmet ihracatı, 2018 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 13.6 artarken ithalatı ise yüzde 16.7 azaldı. İşgücü ödemeleri, 2018 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 19.4 artarken, net işletme artığı/karma gelir de yüzde 22.2 arttı. İşgücü ödemelerinin cari Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın aynı döneminde yüzde 32.5 iken bu oran 2018 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 31.6 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 52’den yüzde 51.8 ‘e düştü.

Ekonomik durgunluğa ilk adım resmen atıldı

CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, TÜİK’in üçüncü çeyreğe dair büyüme istatistiklerini yayınladığını belirterek, “Verileri bir cümleyle ifade etmek gerekirse çakılmanın resmi verisi geldi. Büyümedik resmen çakıldık. İnşaat ve betona dayalı AKP’nin ekonomi modeli inşaat ile çöktü” dedi. Erdoğdu, TÜİK’in açıkladığı 1,6’lık bir büyümenin durgunlaşma demek olduğunu kaydederek, önümüzdeki dönemlerde daha fazla daralmanın beklendiğini söyledi. CHP Ekonomi Politikaları Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, 2018 yılı üçüncü çeyrek rakamlarını değerlendirdi. 2018’in üçüncü üç ayına ilişkin büyüme verilerinin Türkiye ekonomisinin sert bir yavaşlama sürecine girdiğini ve ekonomide durgunluğun başladığını gösterdiğini kaydeden Öztrak “Piyasalar 2018’in üçüncü üç ayında yüzde 2 büyüme beklerken, gerçekleşen büyüme yüzde 1,6 oldu. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış milli gelir rakamlarına göre ise yılın üçüncü üç ayında ekonomi, bir önceki üç aya göre, yüzde 1,1 daraldı. Böylece Türkiye ekonomisi ekonomik durgunluğa ilk adımını resmen attı” dedi.

Albayrak: 2019’da yüzde 2.3 büyüme bekliyoruz 

Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak, 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu hakkında Genel Kurulu’a hitap ediyor. 2019 yılı bütçesini Genel Kurul’a sunan Albayrak, FED’in sıkılaşmaya gitmesiyle gelişmekte olan ülkelere sermaye akımlarının azalacağına dikkat çekti. Albayrak bu yıl yüzde 3.8, 2019’da yüzde 2.3 büyüme beklediklerini söyledi. Albayrak şunları ifade etti; “Sıkı para ve maliye politikaları uygulanarak, enflasyon cari işlemler risklerimiz minimize eden bir büyüme patikası izlenecektir. Yılın 3. çeyreğinde iç talep ivme kaybetmiştir, ancak aldığımız tedbirlerle olumsuzlukları en aza indirdik. Enflasyona dair gelişmelerde döviz, enerji, işlenmemiş gıda ve güçlü talep artışı belirleyici oldu. 2018’de yüzde 3.8, 2019 yüzde 2.3 büyüme öngörüyoruz. 2018’de işsizlik verisini yüzde 11.3 seviyesinde öngörüyoruz. Enflasyonla mücadelede güçlü bir performans yakalayacağımıza inanıyoruz. Dengelenme süreci enflasyon göstergelerinde de etkisi gösterdi. 2018 yılı aralık ayında da enflasyonla mücadelede güçlü performans yakalayacağız. 2018’de 170 milyar dolar ihracat hedefimize ulaşacağız.”