Fransa 'Yüzyılın Anlaşması'nı ABD ve İngiltere'ye kaptırdı: "Sırtımızdan vurulduk"
Avustralya'dan Çin ve Fransa’ya cevap: Özür dilemeyeceğiz

Avustralya Başbakanı Scott Morrison, ABD Başkanı Joe Biden ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un düzenledikleri sanal toplantının ardından ortak bildiriyle duyurdukları, üç ülkenin isimlerinin İngilizce kısaltmasından oluşan "AUKUS" adlı yeni güvenlik ortaklığı anlaması eleştirileri de berberinde getirdi.

Başbakan Morrison’ın, giderek zorlaşan stratejik ortam karşısında kurulan “sonsuza kadar ortaklık” ifadeleriyle tanımladığı anlaşmaya Çin, Fransa, Avrupa Birliği ve Endonezya’dan tepki geldi.

Güney Avustralya eyaletinin başkenti Adelaide’da nükleer denizaltı inşasını sağlayacak anlaşmaya Avustralya Yeşiller Partisi karşı çıkarken ana muhalefetteki İşçi Partisi şartlı destek verdiğini açıkladı.

Morrison, Avustralya’nın nükleer silah elde etmek gibi bir planı yok

Başbakan Morrison, başkent Canberra’da düzenlediği basın toplantısında, anlaşmayı savunarak ‘‘Bu yol bir fikir değişikliği değil, bir ihtiyaç değişikliği." dedi.

Nükleer silah elde etmek gibi bir amaçlarının olmadığını vurgulayan Morrison, "Bu nükleer silah elde etmekle ilgili değil. Avustralya bununla (nükleer silahla) ilgilenmiyor, bunun için planı yok, politikası yok, gündemimizde yok.” ifadelerini kullandı.

Şartlı destek veren İşçi Partisi lideri Anthony Albanese ise "Mevcut programın terk edilmesinin tam maliyetini bilmemiz gerekiyor. Aynı zamanda önerilen programın da maliyetinin ne olacağını da bilmemiz gerekiyor." dedi.

Yeşiller Partisi’nden ‘‘Yüzer Çernobiller’’ eleştirisi

Avustralya Yeşiller Partisi lideri Adam Bandt da anlaşmayı, Çin ile gerilimi azaltmaktan ziyade ağırlaştırma riski taşıyan "yanlış bir adım" olarak tanımladı.

Nükleer enerjili denizaltıları, yaklaşık 4 bin kişinin öldüğü Ukrayna’daki Çernobil Nükleer faciasına atıfta bulunarak eleştiren Bandt, ‘‘Bu, büyük şehirlerimizin kalbine yüzer Çernobilleri yerleştirerek, Avustralya'yı daha az güvenli hale getirecek tehlikeli bir hareket.” ifadesini kullandı.

Yeni denizaltı projesi hakkında dikkatli olunması çağrısında bulunan Güney Avustralya eyaletinden bağımsız senatör ve eski denizaltıcı Rex Patrick, şeffaflığın sağlanması için konuyla ilgili senato soruşturması isteyeceğini söyledi.

Öte yandan İşçi Partisinden 1991-1996 yıllarında Avustralya Başbakanı olarak görev yapan Paul Keating, anlaşmanın Avustralya’yı ABD’ye bağımlı hale getirebileceği eleştiresinde bulundu.

Fransa, Avrupa Birliği, Çin ve Endonezya’dan tepkiler

Avustralya hükümetinin Fransız firmasıyla 2016 yılında imzaladığı ve 12 denizaltı yapılmasını öngören toplam 90 milyar dolarlık Fransız tasarımlı denizaltı projesinin iptal edilmesini ‘‘ihanet’’ olarak değerlendiren Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, "sırtımızdan vurulduk" ifadelerini kullanmıştı.

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de AB’nin ortağı olan Avustralya’nın denizaltı kararı hakkında kendilerine bilgi vermediği eleştiresinde bulunmuştu.

Anlaşmanın bölgesel barış ve istikrara zarar vereceğini belirten Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Licien, "AUKUS, bölgesel barış ve istikrarı ciddi şekilde baltalıyor, silahlanma yarışını yoğunlaştırıyor ve uluslararası nükleer silahların yayılmasını önleme çabalarına zarar veriyor." sözlerini sarf etmişti.

Avustralya hükümetini, bölgesel barış ve istikrara olan bağlılığını sürdürmeye çağıran Endonezya Dışişleri Bakanlığı da "Endonezya, bölgede devam eden silahlanma yarışı ve güç projeksiyonu konusunda derin endişe duyuyor." açıklamasında bulundu.

AUKUS güvenlik ortaklığı anlaşması

Avustralya Başbakanı Scott Morrison, ABD Başkanı Joe Biden ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson, 16 Eylül’de düzenledikleri sanal ortamdaki toplantının ardından yayımladıkları ortak bildiride, "AUKUS" adlı yeni bir güvenlik ortaklığının başlatıldığını duyurmuştu.

Bildiride, Avustralya Kraliyet Donanmasının nükleer enerjili denizaltılar edinmesini sağlamak için bu ülkenin destekleneceği belirtilmişti.

Avustralya'nın sahip olacağı nükleer enerjili denizaltıların, Hint-Pasifik'te istikrarı destekleyeceği ve anlaşmaya taraf olan ülkelerin ortak değerleri ile çıkarlarına katkı sunmak için kullanılacağı ifade edilmişti.

Anlaşmanın, Hint-Pasifik bölgesinde Çin'in büyüyen askeri varlığına karşı yapıldığı açıklanmıştı.

Yeni ortaklık anlaşması, aynı zamanda, Avustralya hükümetinin Fransız firmasıyla 2016 yılında imzaladığı ve 12 denizaltı yapılmasını öngören toplam 90 milyar dolarlık Fransız tasarımlı denizaltı projesinin sonunu getirdi.

AA