Dünya

DİPLOMATİK FİTNE DÜNYAYI SARSIYOR

Sitede yayınlanan 250 bin belgede yer alan diplomatik sırların açığa çıkartılması, dünya çapında sarsıntıya yol açtı. ABD'li diplomatların yazışmalarını içeren belgelerde liderlerin birbirleri ile ilgili olumsuz düşünce ve izlenimler de ayrıntılarıyla anlatılmış. Gizli belgelerin yayınlanması büyük tepki çekerken, dünyada diplomatik güvenliğin de tehlikeye gireceği belirtiliyor.

TÜRKİYE'YE DE YER AYRILMIŞ Belgelerin Türkiye ile ilgili bölümlerinde ise, Başbakan Erdoğan'ın kişiliği hakkındaki bilgilerden Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun izlediği politikaya kadar pekçok bilgi yer alıyor. ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey’in kaleme aldığı “Türkiye’nin yeni dış politikasının altında ne yatıyor?” başlıklı belgede, “Yeni Osmanlıcılık” politikası eleştiriliyor. WikiLeaks internet sitesi, ABD’nin karşı çıkmasına rağmen yeni belgeleri çeşitli yayın organları aracılığıyla yayımladı. Beyaz Saray ve Savunma Bakanlığı Pentagon, WikiLeaks’i şiddetle kınayarak, bunun ülkeler arası hassas dengeleri bozabileceği, hatta insanların hayatını tehlikeye sokabileceğini bildirdi. ABD yönetimi, ‘’internet denetiminin mutlaka sıkı bir şekilde yapılacağını’ da duyurdu. Le Monde, El Pais, Der Spiegel, Guardian ve ilk öncü olarak New York Times WikiLeaks’ı yayına koydu. Dün yayımlanan belgelerde, ABD Savunma Bakanı Robert Gates’in, İran’a saldırılması durumunda bu ülkenin atom bombası programının 1 ila 3 yıl geciktirileceği düşüncesinde olduğu da ifade edildi.

İsveç Dışişleri Bakanı Carl Bildt, Wikileaks internet sitesinde gizli Amerikan diplomatik yazışmalarının yayımlanmasına tepki göstererek, belgelerin yayınlanmasıyla birlikte dünyada diplomasinin de tehlikeye gireceğini söyledi. Belgelerin yayımlanmasının ardından İsveç radyosuna konuşan Bildt, Bu durumun uluslararası diploması için iyi olmadığının altını çizen Bildt, ‘’Bundan sonra ABD ile yürütülecek diplomatik görüşmelerde gösterilecek cesarette de azalma yaşanabilir. Belgelerin yayımlanması ABD diplomasisi ile birlikte bütün dünya diplomasisine zarar vermiş oldu’’ diye konuştu. WikiLeaks’in kurucusu Julian Assange, gizli bilgileri kesinlikle yayınlamaması için önceden uyarılmıştı.

1966 YILINA KADAR

UZANAN BİLGİLER VAR

HÜKÜMETLERİN ve diğer kuruluşların etiğe aykırı, yasal olmayan görev ihlallerine ilişkin sızan belgeleri kamuoyuna duyuran ve son yıllarda yayımladığı ABD’nin Irak ve Afganistan savaşıyla ilgili gizli belgelerle ses getiren Wikileaks internet sitesinin önceki gün yayımladığı ABD büyükelçilerinin gizli bilgi notlarının tarihleri, 1966’dan bu yılın şubat ayına kadar uzanıyor. Wikileaks’in internet sitesi, 251 bin 287 adet belgeyi kamuoyuna aşamalı olarak birkaç ayda duyuracak. Söz konusu ABD büyükelçilerinin gizli bilgi notlarının, şimdiye kadar kamuoyuna duyurulan en büyük kapsamlı gizli belgeler olacağını belirten Wikileaks, yayımlamaya başladığı dünya çapındaki 274 ABD büyükelçiliğinin gizli iletişimleri ile ABD Dışişleri Bakanlığına ait belgelerin 15 bin 652’sinin “secret” yani “gizli”, 101 bin 748’inin “confidential” (hizmete özel), 133 bin 887’sinin “unclassified” (açık bilgi) olarak sınıflandırıldığını belirtti. Belgelerin tamamını birkaç aya yayarak yayımlamalarıyla ilgili olarak da Wikileaks internet sitesinde, “Belgelerdeki konular öyle önemli ve coğrafi alanı öyle genişti ki, başka türlü yapmak bu malzemelere haksızlık olacaktı” ifadesine yer verildi.

Wikileaks internet sitesi, yayımlamaya başladığı belgelerin ABD’nin müttefikleri ve BM’de dahil casusluk faaliyetlerinin boyutunu ortaya koyduğunu ifade ederek, sızan belgelerin ABD’nin kendisine bağımlı ülkelerdeki yolsuzluk ve insan hakları ihlallerine karşı “köre dönüştüğünü”, “güya tarafsız olan ülkelerle gizli anlaşmalar yaptığını” da gösterdiğini yazdı. Wikileaks’in duyurduğuna göre, bu belgelerde en çok adı geçen ülke Irak olurken, ABD’nin Ankara Büyükelçiliği en fazla bilgi notunun geçildiği ülke oldu. Ankara’dan gönderilen bilgi notlarıyla ilgili belgelerin sayısı 7918, Irak’tan gönderilenlerin sayısı ise 6 bin 667’yi buldu.

Diplomasinin 11 Eylül'ü olacak

İTALYA Dışişleri Bakanı Franco Frattini, gizli belgelerin yayımlanması öncesinde Katar’ın başkenti Doha’ya giderken uçakta yaptığı değerlendirmede ise, ‘’WikiLeaks belgeleri, diplomasinin 11 Eylül’ü olacaktır. Güvenlik açısından 11 Eylül dünya düzeninde nasıl bir değişikliğe yol açtıysa, WikiLeaks aracılığıyla yayımlanan belgeler de ülkeler arasındaki diplomatik ilişkilerde aynı çapta değişikliğe sebep olacaktır’’ dedi. Frattini, ‘’Diplomasi samimiyete, gizliliğe ve güvene dayalıdır. Belgelerin yayımlanması sonrasında kimse kimseye güvenmez hale gelecektir’’ diye konuştu. İtalyan haber ajansları, WikiLeaks sitesinde yayımlanan gizli belgelere göre, İtalya Dışişleri Bakanı Franco Frattini’nin Roma’da ABD Savunma Bakanı Robert Gates’le yaptığı görüşmede, Roma’da yapılan ikili görüşmenin ardından ABD’nin Roma Büyükelçiliği tarafından 8 Şubat 2010’da Washington’a gönderilen ‘’gizli’’ damgalı telgrafta, ‘’Frattini, Türkiye tarafından hem Avrupa’ya, hem de İran’a doğru açılımlar yapma suretiyle ikili oynanmasının özellikle hayal kırıklığına neden olduğunu ifade etmiştir’’ ibaresine yer verildiğini belirtti.

Gizli belgelerin yayımlanması tehdit

FRANSA'DA hükümet sözcüsü Francois Baroin, Wikileaks internet sitesi tarafından yayımlanan on binlerce gizli belgenin ‘’tehdit oluşturduğunu’’ ve bu konuda ülkesinin, ABD yönetimiyle ‘’dayanışma’’ içinde bulunduğunu açıkladı. Sözcü Francois Baroin, gizli belgelerin yayımlanmasının, ‘’ABD’nin yurtdışında görev yapan çalışanlarının hayatını tehlikeye atacağını’’ söyledi. Europe-1 radyo kanalına konuşan Fransız bakan, ABD yönetiminin, gizli belgelerinin yayınlanmasından önce kendileriyle temasa geçip, belgelerle ilgili bilgi verdiğini sözlerine ekledi. Fransız Le Monde gazetesi, Wikileaks internet sitesi tarafından yayımlanan on binlerce gizli belgedeki bilgiler arasında, İran’ın dinî lideri Ayetullah Ali Hamaney’in kanser hastası olduğunun yer aldığını aktardı. Gizli belgelerde, 2009 yılında İranlı bir kaynağın görüşlerine yer verilerek, ‘’dinî liderin kan kanseri hastalığının son aşamasında olduğu’’ öne sürüldü.

Mossad’dan, İran'da rejimi devirme teklifi

FRANSIZ Le Monde gazetesi, dünyada büyük merakla beklenen internet sitesi WikiLeaks’in sızdırdığı ‘’gizli devlet’’ belgelerini yayınladı. Gazetede yer alan gizli bilgilere göre, İsrail, İran’a yönelik politikasını sertleştirmesi için ABD’ye baskı yapıyor. Fransız gazetesinin internet sitesinde yer alan, 18 Kasım 2009 tarihle gizli belge, ABD’nin İran konusunda 2010’u ‘’kritik bir yıl’’olarak gördüğünü ortaya koydu. Belgelerde, İran’ın nükleer sitelerinin korunmasını güçlendirmeye devam etmesi halinde, ABD’nin müdahalesinin zorlaşacağı yorumuna yer verildi. Yine belgelerde, ABD’ yönetiminin, yeraltı sığınaklarını (bunker) delmek için gerekli silâhları 2010 mayıs ayında İsrail’e teslim ettiği ortaya çıktı. Gizli belgeler, İsrail gizli servisi Mossad şefinin, 2007 yılında, ABD yönetimine, ‘’İran’da rejimi devirmek için üzerinde tartışılacak seçenekler arasında, öğrenciler, demokratlar, Kürt ve Azeriler gibi etnik grupların desteklenmesini önerdiği’’ ifade edildi. Fransız gazetesi, gizli belgelerin ABD Savunma Bakanı Robert Gates’in, Fransız mevkidaşı Herve Morin ile bu yıl Şubat ayında yaptığı görüşmede, ‘’İran’a saldırırsak, bu ülkenin atom bombası yapmasını sadece bir ile üç yıl arasında değişen bir süre için erteletebiliriz’’ dediğini de duyurdu.

İsrail'in tavrı rahat

YENİ belgeler açıklayacağını duyurması sebebiyle bütün dünyanın gözü kulağı Wikileaks’e çevrilirken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, “İsrail’in dikkatlerin odağında olacağını sanmadığını’’ söyledi. Netanyahu, ülkenin Mısır ile sınır bölgesinde yapımına başlanan yeni bariyer inşaat alanına yaptığı ziyaret sırasında açıklanması beklenen belgelerin İsrail’in güvenliğine muhtemel etkisi ile ilgili sorulara verdiği cevapta, ‘’İsrail, uluslararası dikkatlerin merkezinde değil’’ derken, Amerikalılar tarafından, herhangi bir özel nitelikte, hassas belgelerle ilgili olarak kendilerine bir uyarı gelmediğini ifade etti.

Pakistan ve Irak'tan tepki

PAKİSTAN Dışişleri Bakanlığı, ortaya çıkarttığı belgelerle dünyada tartışma meydana getiren WikiLeaks sitesini kınadı. Pakistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdul Basid, WikiLeaks sitesinde yayımlanan belgeleri ‘’sorumsuzluk’’ olarak nitelendirerek, hassas bilgilerin ortaya çıkarılmasını kınadıklarını açıkladı. Pakistan’ın savunmasını ve ülke politikalarını ilgilendiren kritik bilgilerin internet sitesinde yayımlanmasının kabul edilemez olduğunu vurgulayan Basid, söz konusu belgelerin sorumsuzca ve rahatlıkla servis edilmesinin ‘’kınanması gereken bir davranış’’ olduğunu ifade etti.

Basid ayrıca, sitede yer alan çoğu bilgilerin Amerikalı yetkililer tarafından daha önce kendilerine iletildiğini belirtti. WikiLeaks sitesinde yayımlanan gizli belgelerde, ABD’nin, Pakistan’ın sahip olduğu zenginleştirilmiş uranyumu Pakistan’ın elinden almaya yönelik raporlar ile Devlet Başkanı Asıf Ali Zerdari ve Pakistan yönetimi hakkında olumsuz ifadeler yer almıştı. Bu arada Irak, Wikileaks internet sitesinde gizli Amerikan diplomatik yazışmalarının yayımlanmasına tepki gösterdi. Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari, İran’ın Irak’a karışmasından ABD’nin duyduğu kaygıları gösteren yazışmaların içeriğine değinmedi, ancak belgelerle ilgili olarak “yardımcı olmayan ve zamansız” tabirlerini kullandı. İngiliz gazetesi Guardian’da yayımlanan belgelerde Amerikalı diplomatlar, İran’ın Irak’taki yandaşlarına heryıl milyonlarca dolar yardım ettiğini bildiriyor.

Suudi Kralı, ABD’den İran’a saldırmasını istedi

âİNGİLİZ Guardian gazetesinin internet sitesinde de, dünyadaki bazı gazetelerle birlikte Wikileaks’in yayınladığı son gizli belgelere yer verildi. Dünyadaki ABD büyükelçiliklerinden gönderilen 250 binden fazla mesajda yer alan bilgilerin aktarıldığı belgelere göre, Suudi Arabistan Kralı Abdullah’ın da aralarında bulunduğu bazı Arap liderleri, ABD’den İran’a nükleer programına son vermesi için hava saldırısında bulunmasını istedi. Ayrıca Amerikalı yetkililer, BM ile ilgili casusluk yapmakla görevlendirildi. Guardian gazetesi, ‘’bu iki bilginin bile dünyayı sarsmaya yeterli olduğunu’’ belirterek, gizli belgelerin Washington’ın birçok hassas uluslararası konudaki değerlendirmelerini de gözler önüne serdiğini kaydetti. Gazetenin internet sitesinde, gizli belgelerde şu detayların da yer aldığı belirtildi:

-Pakistan’ın nükleer programı konusunda Washington ve Londra’nın duyduğu endişeler,

-Rus hükümeti ile organize suç arasında iddia edilen bağlantılar,

-İngiltere’ye yönelik Afganistan’daki askeri operasyonlarla ilgili eleştiriler,

-İngiliz kraliyet ailesinin bir mensubunun uygunsuz davranışları, Belgelerde ayrıca, İran’ın Kuzey Kore füzelerini kullanma girişimi, Afgan hükümetindeki yolsuzluklar, ABD’nin Suriye’yi Lübnan’daki Hizbullah’a silâh yardımı yapmasını engelleme girişimleri gibi konularda çeşitli bilgiler bulunduğu kaydedildi.

Wikileaks belgelerinde Aliyev'den eleştiriler

Wikileaks’İn yayımladığı gizli belgeler arasında Azerbaycan Devlet Başkan İlham Aliyev’in ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı William Burns ile yaptığı görüşmenin detayları da yer aldı. 25 Şubat 2010 tarihli belgeye göre, Rusya Cumhurbaşkanı Dimitri Medvedev ile Başbakan Vladimir Putin arasındaki ilişkiyi tanımlarken bir Azeri deyimi olan “İki kelle bir kazanda pişmez” ifadesini kullanan Aliyev’in, Türkiye-Ermenistan arasındaki yakınlaşma süreci ve Dağlık Karabağ’daki barış sürecine ilişkini endişelerini dile getirirken de yine aynı deyimi kullanmış olabileceği belirtildi. Belgeye göre, ABD’den Ermenistan üzerindeki baskıyı artırmasını isteyen Aliyev, Karabağ konusunda daha fazla esneklik göstermeye çalıştıklarını da söyledi.

Belgeye göre, Rusya’ya gaz satma anlaşmasının detayları hakkında da bilgi veren Aliyev, bu anlaşmanın “Türk dostlarımıza” doğalgaz dağıtım merkezi meydana getirmesine izin verilmeyeceğini göstermek için yapıldığını ifade etti.

Belgede, Aliyev’in, Ankara’nın İsrail’e düşmanlığı nedeniyle Türkiye’nin uluslararası geleneksel dostları arasındaki desteğini yitirmesi de dahil “politik insiyatiflerinin başarısızlığına” ve dış politikalarındaki “naifliğine” işaret ederek, Erdoğan hükümetinden duyduğu hoşnutsuzluğu da ortaya koyduğu belirtildi. Kendi düşüncesine göre, Türkiye’deki hükümetin hiçbir zaman “Ilımlı İslâm” nitelemesini hak etmediğini dile getiren Aliyev, Erdoğan’ın, Arap ülkeleri sessiz kalırken, Hamas ve Gazze konusunda teşvik edici açıklamalar yapmasının Türkiye’ye hiçbir fayda getirmediğini söyledi.

30.11.2010

Azeri ve Ermeni liderler AGİT zirvesinde buluşacak

KAZAKİSTAN'DA çarşamba günü başlayacak olan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) Astana zirvesi sırasında, Azerbaycan ve Ermenistan cumhurbaşkanlarının, Yukarı Karabağ meselesini görüşmek üzere bir araya gelmesi bekleniyor.

AGİT Güvenlik Misyonu Temsilcisi Herbert Salber, Yukarı Karabağ sorununun bölgenin en önemli sorunlarının başında geldiğini belirterek, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın 1-2 Aralık günlerinde yapılacak AGİT Astana zirvesi sırasında sorunun çözümü için bir araya gelebileceğini söyledi. Salber, sorunun bir anda çözümünün mucize olacağını ifade etti. Sorunun uzun yıllardır sürdüğünü, iyice derinleştiğini ve çözümünün zorlaştığını anlatan Salber, ‘’Sorunun çözümü konusunda bir mucize beklememek lazım. Ancak, bir diyalog yakalanabilir’’ diye konuştu. AGİT Minsk Grubu üyeleri ile 3. ülkelerin sorunun çözümü için yıllardır çaba harcadığını hatırlatan Salber, "Burada sağlanacak diyalog ortamı ile bir çerçeve oluşturulabilir, somut adımlar atılabilir’’ dedi. Salber, Gürcistan ile Güney Osetya arasındaki çatışmaların da zirve sırasında gündeme gelebileceğini ifade etti.

30.11.2010