Dünya

5 YIL ÖNCE ÖZBEKİSTAN’DAN KAÇTILAR

Beş yıl önce Özbek rejiminin kanlı müdahalesi ile Kırgızistan'a sığınmak zorunda kalmış olan Fergana Vadisinin masum insanları yine kirli bir oyunun kurbanı. Mayıs-2005'te çok sayıda insan katledilirken diğerleri göç etmişti.

ÖLÜ SAYISI 500'Ü GEÇMİŞ OLABİLİR

Geçen Nisan'da 100'e yakın kişinin öldüğü olayları takiben Bişkek yönetiminin el değiştirmesi sonrasında patlak veren son saldırıların devrik lider Bakıyev taraftarlarınca tertiplendiği ve ölü sayısının 500'ü aştığı öne sürülüyor

HEDEF, REFERANDUM ÖNCESİ KAOS

Hedefi, 27 Haziran'da yapılması öngörülen referandum öncesi ülkeyi kaosa sürüklemek olarak ifade edilen saldırılar sonucu, 100 bine yakın Özbek, sınırı geçerek Özbekistan'a sığındı. On binlerce kişi de yollarda.

KAOS BÜYÜYOR

Sovyetler’İn acımasız bir şekilde varlığını inşa ettiği etnik parçalanmalar ve çatışma alanlarından biri daha yeniden patlak verdi. Fergana Vadisi’nin masum insanları yine kirli bir oyuna kurban. Orta Asya coğrafyasının en verimli topraklarında birbiri içine katılmış toplulukların 1990’da ilk karşı karşıya gelmelerinde bine yakın kişi hayatını kaybetmiş ve Sovyet askerleri bölgeye gelerek olaylara müdahale etmişti. Andican’da Mayıs 2005’de ayaklanan halka sert bir şekilde karşılık verilmişti. Olayda çok sayıda kişi hayatını kaybetmişti. Olaylardan sonra Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, ABD başta olmak üzere batılı ülkeler ilişkileri kesmiş, ABD askeri üssü Hanabad’ı kapatmış, Rusya ve Çin’le stratejik ortaklığa doğru ilerleyen bir dış politikaya yönelmişti. Olaylara şahitlik edenlerin anlattıkları inanılır gibi değil. Gizli bir el, maskeli gruplar, iki tarafa da ateş eden vicdanı kalmamış canavarlar. Özbekistan’dan kaçarak Kırgızistan’a sığınmaya çalışan yaşlı, kadın, çoluk çocuk ve binlerce masum. Olaylara müdahaleden sonra BM’den basit bir kınama... Bölgede oyunu kuranlar, olayların üzerine kanlı bir perde çekmekle yetindi.

STRATEJİK NOKTA

Kırgızistan üç süper gücün stratejik hesaplarının tam orta noktasında yer alıyor. Rusya, Çin ve ABD’den hiç birinin bölgeyi bir diğerine bırakma niyeti yok. Güney Asya’da varlığını sürdürmek, Afganistan bataklığından sağ selâmet çıkmak isteyen Barack Obama yönetiminin Bişkek’e her zamandan daha çok ihtiyacı var. Afganistan operasyon bölgesine sadece 300 kilometre mesafede olan Manas askerî üssünü bırakması neredeyse imkânsız. Rusya yanlısı Askar Akayev iktidarının 2005’de Lâle devrimi ile devrilmesi ve batı yanlısı Kurmanbek Bakiyev iktidarının yönetime gelmesi Washington’un hedefi için yeterli olmadı. Zira değişen şartlarda Rusya Kadife Devrim’le batı saflarına geçen Gürcistan’a girdi, ABD’de Cumhuriyetçiler iktidarı kaybetti ve Turuncu Devrim ülkesi Ukrayna’da Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç Cumhurbaşkanı seçildi. ABD, nükleer füzelerde indirim anlaşması ve diğer dengeler açısından Moskova ile yeni bir sayfa açmak zorunda kaldı.

BAKİYEV’İN POLİTİKASI

Bakiyev yönetimi üç başkent arasında değişen dengeleri tam göremedi ve ikili dış politika oyunu Moskova’nın tepkisini çekti. Özellikle Bakiyev’in 2 milyar dolar kredi desteği karşılığında Amerikan üssünü kapatacağı sözünü vermesi ve sonrasında da Washington’la yüksek kira bedeli karşılığında yeni bir anlaşma imzalaması sonunu hazırladı. Nitekim Nisan ayında bölgede gerçekleşen ayaklanmada Cumhurbaşkanlığı Sarayı iki günde el değiştirdi. Asker ve güvenlik güçlerinin de ayaklanmadan yana olduğu değişiklikte yaklaşık yüz kişi hayatını kaybetti ve binden fazla kişi de yaralandı. Önce güneye, ardından Kazakistan’a kaçan Bakiyev’e Rusya sahip çıkmadı. Rusya ile ilişkileri kısmen soğuyan Belarus Cumhurbaşkanı Aleksander Lukaşenko, Bakiyev’e sığınma hakkı verdi. Bakiyev doğrudan müdahil olmasa da oluşturduğu dev klanının iktidarı bırakmaya niyeti yok. Bölgede yeni oyun kuranlar, ülkenin bölünmesi dahil, her türlü alternatifi göze alabilecek kadar acımasız.

BM’DEN SOMUT ADIM YOK

Geçici Hükümet Başkanı olarak ortaya çıkan Roza Otunbayeva’yı ilk arayan Rusya Başbakanı Vladimir Putin oldu. Ardından bölgedeki üssünü tehlikeye sokmak istemeyen Washington doğrudan temasa geçti ve askerî üs parasını geçici hükümete ödedi. Rusya malî destek sözü verse de Otunbayeva’nın ne kadar iktidarı elinde tutabileceğini görmek istiyor. Otunbayeva’nın Rus askerî talebine Moskova ilk etapta cevap vermedi. Zira Rusya’nın yaklaşan 2012 Devlet Başkanlığı seçimleri öncesi bölgeden gelecek Rus asker kaybını tek başına üstlenmesi mümkün değil. Bölgenin güvenlik örgütü olarak oluşturulan Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü çerçevesinde bir müdahale masaya yatırılıyor. ABD’den, Avrupa Birliği’nden ya da Birleşmiş Millet’lerden somut bir adım atan yok. Herkes olayların sakinleşmesi için çağrıda bulunuyor.

OLAN YİNE MASUMLARA OLDU

Devrik lider Bakiyev’in taraftarlarının organize ettiği iddia edilen saldırılarda, Otunbayeva’ya destek verdiği belirtilen Özbek etnik gruplar hedef seçildi. 27 Haziran’da ülkeyi referanduma götürmemek ve tam bir kaos oluşturmak isteyen eli kanlı, yüzleri maskeli gruplar yine devrede. İki tarafa da ateş ediyorlar. Özbek grupların verdiği bilgilere göre ölü sayısı 500’leri aşmış durumda. Rus ve Kırgız arkadaşlarına sığınan Özbek azınlıklar Oş ve Celalalabad şehirlerinde bir haftadır dışarı çıkamıyor. Yaşlı, kadın, çoluk çocuk on binlerce masum yollara dökülmüş durumda. Yüz bine yakın Özbek sınırı geçerek Özbekistan’a sığındı. On binler de iki gündür kaçak göçek, aç susuz yürüdükleri yolun sonunda komşu ülkeye geçerek canlarını kurtarmak istiyor. Orada ise onları Özbekistan’ın kendi imkânları ile kurduğu derme çatma çadırlar ve mülteci kampları bekliyor. Rusya asker gönderdi KIrgIzİstan yerel haber ajansı Akipress’e göre, Rusya’nın Kırgızistan’a asker gönderdiği kaydedildi. Rusya önceki gün Kant’taki askerî hava üssü ve personelini korumak amacıyla asker takviyesi yapmıştı. Bu arada 75 bin Özbek asıllı ülkeyi terk etti. KAMYONLA Sİlâh dağItIlIyor! Ülkede yaşanan karışıklıkları değerlendiren TBMM Dışişleri Komisyonu Üyesi ve AK Parti Malatya Milletvekili Mehmet Şahin, gelen e-maillerde bölgede olağanüstü bir durumun var olduğunun anlaşıldığını ifade etti. Kendisinin de 10 yılı aşkın Kırgızistan’da kaldığını dile getiren Şahin, o bölgenin başından beri sorunlu bir bölge olduğunu belirtti. Şahin, “Bana Özbek ve Kırgızlardan haberler geliyor. Kimilerinin geceleri buralarda kamyonlarla silâh dağıttığı ve özellikle Özbek bölgelerinde büyük katliamlar yapıldığı, evlerin yakıldığı söyleniyor” dedi. Türkler İçİn tahlİye uçağI Türkİye, Kırgızistan’da yaşanan etnik çatışmanın devam etmesi üzerine, bölgede bulunan Türk vatandaşlarının tahliyesi için uçak gönderdi. Türkiye’nin Bişkek Büyükelçiliği tarafından yapılan açıklamaya göre, Oş ve Celalabad bölgesinde bulunan 200’e yakın Türk vatandaşının tahliyesi için Türkiye’den uçak gönderildi. Bu arada Türk Kızılayı’nın bölgeye acil yardım ve tıbbî malzeme göndermesi bekleniyor. BİN 500 KİŞİ rehİn tutuluyor Kİmlİğİ belirsiz maskeli ve silâhlı kişiler Oş kentinde 1500 kişilik bir kitleyi TIR garajında rehin tutuyor. Telefonla ulaşılan Bahadır isimli kişi, “Sabah saatlerinde silâhlı bir grup, Furkat ilçesinde Borodinskaya caddesindeki evlere tek tek girerek vatandaşları sokaklara döktü. Sonra bizi şehrin kenar bölgesinde TIR garajında kapattılar. Bir-iki saat sonra silâhlı kişiler geri döndü ve onların safında olmamızı istediler ve tekrar ayrıldılar. Şu anda hala garajdayız. Aramızda ölü ve yaralı yok. Ancak panik ve gerginlik hakim” ifadelerini kullandı.

15.06.2010