Rantçı krizde de kazandı

ANKARA Giyim Sanayicileri Derneği (AGSD), uluslar arası ekonomik krizin Türkiye ekonomisine nasıl yansıdığını araştırdı. Araştırmaya göre, kriz döneminde telaşa kapılıp borsada sahip olduğu hisse senetlerini satanlar zarar etti, borsanın yükseleceğini öngörüp hisse senedi alanlar ise kazandı.

AGSD’nin yaptığı ‘’Krizde Kazananlar, Kaybedenler’’ başlıklı araştırmaya göre, Türkiye ekonomisi, krizin doğrudan etkisini 2008 yılının Eylül ayı sonunda hissetmeye başladı. Bu tarihte 36 bin 51,3 olan İMKB endeksi, yapılan hisse senedi satışlarının etkisiyle 20 Kasım 2008’e kadar yüzde 41,12 değer kaybetti. Hisse senedi fiyatları bu tarihten sonra ise yükselmeye başladı. Krizin başında hisse senedini satanlar yüzde 41 oranında zarara uğradılar. Hisse senedi fiyatları yönünü 20 Kasım 2008’den itibaren yukarı çevirdi. İMKB endeksi, bu tarihten 22 Ocak 2010’a kadar olan dönemde yüzde 154,37 oranında artış gösterdi. Buna göre krizin ilk etkisiyle borsanın dip yaptığı noktada yeniden hisse senedi alanlar yüzde 154 oranında kazanç sağladılar.

Araştırmaya göre, ekonomik krizin Türkiye’de hissedilmesiyle birlikte döviz kuru hızla arttı ve dolar kuru en yüksek noktaya 10 Mart 2009’da çıktı. Eylül 2008 sonunda 1,2316 lira olan kurdan dolar alıp bunu 10 Mart 2009’da liraya dönüştürenler bu sürede yüzde 45,8 kazanç elde ettiler. Kriz sebebiyle döviz kurunun daha da yükseleceğini düşünerek kurun zirveye çıktığı 10 Mart 2009’da parasını dolara çevirenler, dolar kurunun 22 Ocak 2010 itibariyle 1,4476 TL’ye gerilemesi dolayısıyla yüzde 17,8 oranında bir kayıpla karşı karşıya kaldılar. İMKB’de hisse senetleri olanlar, krizin başından İMKB’nin en düşük noktaya indiği 20 Kasım 2009 arasında dolar bazında yüzde 57,2 oranında kayba uğradı. 20 Kasım 2008’den sonra yeniden Borsaya gelen sıcak para ise bu tarihten başlayarak hisse senedi sahiplerine dolar bazında yüzde 209,8 oranında getiri sağladı. Hazine’nin toplam borçları kriz döneminde 88 milyar lira artarak 2009 yılı sonunda 441,4 milyar liraya yükseldi. Borç yükü arttığı için krizin kaybedenleri arasında yer alan Hazine’nin bu döneme ilişkin tek tesellisi ise nominal ve reel faiz oranlarındaki düşüş oldu. Krizle birlikte bankacılık sektörü kullandırdığı kredileri kısarken, bundan en fazla olumsuz etkiyi küçük ve orta boy işletmeler gördü. İHRACATÇI DA İTHALATÇI DA KAYBETTİ KRİZ sebebiyle dış talepte yaşanan azalma, Türkiye’nin ihracatının yıllık bazda 36 milyar dolar azalmasına yol açtı. Eylül 2008 sonunda 136,1 milyar dolara kadar yükselen Türkiye’nin yıllık ihracatı, Kasım 2009 sonunda 99,8 milyar dolara kadar geriledi. Aynı dönemler itibariyle yıllık ithalat da 211,9 milyar dolardan 137 milyar dolara düştü. Kriz döneminde sanayi sektöründe istihdam edilen birçok kişi işini kaybetti. Sanayi sektörünün Eylül 2008’de 4 milyon 297 bin kişi olan istihdamı Nisan 2009’da 3 milyon 800 bin kişiye kadar geriledi. Ancak ilerleyen aylarda başlayan toparlanmayla birlikte sanayi sektöründe çalışanların sayısı Eylül 2009 itibariyle yeniden 4 milyon 27 bin kişiye çıkarken, sektördeki istihdam kaybı da 270 bin kişiye geriledi. TARIM SEKTÖRÜ YENİ İSTİHDAM KAPISI OLDU SANAYİ sektöründe istihdamın azaldığı kriz döneminde tarım sektörünün istihdamı ise artış gösterdi. Sektörün Eylül 2008’de 5 milyon 452 bin olan toplam istihdamı 302 bin kişi artarak Eylül 2009 sonu itibariyle 5 milyon 754 bin kişi olarak gerçekleşti.

25.01.2010