|
Ekmekten önceki değer
Hayatını sürdürme ve inancını yaşayabilme, insanın en başta gelen temel hürriyet hakkıdır. Din ve vicdan hürriyeti ise insanca yaşamanın vazgeçilmez değerlerindendir. Fikir, düşüncenin mahsulüdür. Düşünmek ise insan olmanın gereğidir.
Hürriyetin mânâsı siyasî tarife sığmayacak kadar büyüktür. Bayrağın serbestçe dalgalanabilmesi, ibadetin çekincesizce yapılabilmesi; vatanında her türlü düşman endişesinden uzak olarak yaşayan insanların “Göğsünü gere gere ben Müslümanım diyebilmesi”, hürriyetin yani istiklâlin ta kendisidir.
Kayıt altında bulunmak, istibdâda maruz kalmak; yani hak hukuk tanımaz bir anlayışın gerek fiilî ve gerekse psikolojik zulüm, baskı ve keyfî idaresinin hürriyetle bağdaşması mümkün olmadığı gibi; egemenlik hakları başkasının elinde olan bir milletin “hür” oluşundan da söz edilemez.
Hayatla hürriyet, bir mânâda denk düşer.
Hürriyeti “hayatın en esaslı düsturu”1 olarak ifade eden Bediüzzaman:
“Ben ekmeksiz yaşarım, hürriyetsiz yaşayamam”2 diyerek hürriyetin insan hayatındaki yerini belirlemiş oluyor.
Mehmed Akif Ersoy:
“Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyet,
Hakkıdır Hakka tapan milletimin istiklâl!” 3 diyor hürriyet hakkında.
Bedeli kanlarla, canlarla ödenen; buna karşılık ise, hiçbir değer takdir edilemeyecek olan hürriyet bir mefkûredir, bir inanıştır ve bir îmandır; Allah’tan başka rab tanımamaktır.
Allah’a kul olmak kadar hürriyet olmaz. Hatırların, minnetlerin, mihnetlerin ve korku elinin ulaşamayacağı bir hürriyettir Allah’a kul oluş.
Onu, siyasî mülâhazaların istiâb etmesi mümkün değildir.
Toplum nizâmından önce fertler, bizâtihî kendileri, kendi âlemleri içinde “hür” olmalıdırlar. Ne etkiler, ne de tepkiler inandığı doğruları ve doğru düşünüşünü bastırmamalı; böyle de zannetmemeli.
Kayıtsız, şartsız bir hürriyet anlayışı olamayacağı gibi; tahdit edici, sınırlayıcı unsurların çokluğu da “hürriyet”in katilidir.
Beden hür olmayı arzu ettiği gibi, ruh da hür olmak ister.
“Daha sıkı düşünülürse hürriyet, hayatın ve ruhun ta kendisidir.”4
Evinde, köyünde, şehrinde, hatta dünyasında hür olmak ister; hür yaşamak emelindedir insanoğlu.
Olmalı da!
Fakat, başkalarının hürriyete olan ihtiyacını da unutmadan, göz ardı etmeden. Çünkü hürriyetin îcâbı: İnsanın önce kendine sonra da diğer insanlara saygılı olması, onların hürriyetine halel verici hiçbir davranışta bulunmaması ve ne kendine ne de başkalarına zarar vermemesidir.
Evine hırsızın, köyüne uğursuzun, ülkesine düşmanın musallat olacağı endişesi, hürriyetin kalitesini düşürür.
İnsan, düşüncesinde, fikrinde, zikrinde hür olmalı kelebekler gibi… Bunu ne bir başkasının mülâhazası, ne de muâhezesi gölgelememeli. Yani, düşünce farklılıkları ve farklı düşünenlerin yaklaşımları hürriyete gölge etmemeli. Zîrâ, insanların düşüncelerini ne tasnif edebilir, ne de bir kaba sığdırabilirsiniz.
Reyinde hür, kanaatinde hür olduğu gibi; dinî hayatını yaşamada da hür olmayı istemek, hakkıdır insanların.
Ezanı Muhammedî’nin semâları delerek ulaştığı yere kadar inancını, inandığı değerleri haykırabilmeli, avazının çıktığı kadar insan.
Hürriyetin hakkı için… İnsan olduğu için…
***
Hür doğmalı, hür yaşamalı, hür olarak ölmeli.
Başlarımız dik durmalı, yüzlerimiz gülmeli…
Dipnotlar:
1. Said Nursî, Tarihçe-i Hayat, 408. 2. Said Nursî, Emirdağ Lâhikası, 18. 3. Mehmed Âkif Ersoy, Safahat, 526. 4. Peyami Safa, Seçmeler, 51.
|
