|
Suriye’den Meksika’ya, Yunanistan’dan Güney Afrika Cumhuriyeti’ne kadar uzanan geniş coğrafyadaki eserlerin bakım, onarım ve restorasyonları, TİKA ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın işbirliğiyle gerçekleştiriliyor.
Dünyanın değişik coğrafyalarında bulunan ve zamanın izlerini taşıdıkça yıpranan Osmanlı kültür varlıklarının ayağa kaldırılması için çalışma yürütülüyor. Suriye’den Meksika’ya, Yunanistan’dan Güney Afrika Cumhuriyeti’ne kadar uzanan geniş coğrafyadaki eserlerin bakım, onarım ve restorasyonları, TİKA ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın işbirliğiyle gerçekleştiriliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yatırım bütçesi kapsamında TİKA ile birlikte yürütülen projelerin yanı sıra, TİKA’nın kaynakları ve Bakanlığın teknik desteğiyle gerçekleştirilen projeler de bulunuyor. Yurt dışındaki kültür varlıklarıyla ilgili projeler şöyle sıralanıyor:
Bulgaristan: Razgrad Makbul (Maktul) İbrahim Paşa Camii’nin, Bulgaristan Ulusal Kültür Anıtları Enstitüsü’nce 2004’te EKSA firmasına ihale edilerek restorasyon projeleri hazırlatıldı. Oldukça bakımsız ve yapısal olarak kötü durumda bulunan Köstendil’deki Fatih Kanuni Camii’nde de onarım çalışmaları yapıldı ve bu işler için kaynak ayrıldı.
Suriye: Şam Süleymaniye Külliyesi’nde iki ülke arasındaki işbirliğiyle üç aşamadan oluşan proje yürütülüyor. İşbirliği protokolü gereğince külliyede, zemin etüdü ve yapısal hareketin bilgisayarlı sistemle izlenmesi için gereken ödenek TİKA tarafından karşılandı ve ihale sonucu zemin etüt sonuçları TİKA’ya teslim edildi.
Ön araştırma kapsamında yapısal hareketin bilgisayarlı sistemle izlenmesi konusunda Şubat ayında TİKA tarafından ihale yapıldı. Külliyede yer alan cami, tabhane, imaret, kervansaray gibi bütün anıt yapıların rölöve (yapının bütün boyutlarını ölçüp biçerek o yapının plan, kesit ve görünüşünü yeniden çıkarma), restitüsyon ((değişikliğe uğramış, kısmen yıkılmış ya da yok olmuş yapıların ilk tasarım ya da belirli bir tarihteki durumlarının çizim ve fotoğraflardan yararlanarak anlatımı) ve restorasyon projelerinin yaklaşık maliyet ve özel teknik şartnamesi hazırlandı. Türkiye ve Suriye işbirliği ile hayata geçirilen proje her iki ülke uzmanlarından oluşan bir heyet gözetiminde sürdürülüyor.
KOSOVA’NIN İMARI
Kosova: Rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri ile yaklaşık maliyet çalışmaları hazırlandıktan sonra Prizren Sinan Paşa Camii 640 bin avro, Priştine Fatih Camii de 435 bin avro bedelle ihale edildi. Kontrollük teşkilâtına uzman görevlendirildikten sonra cami iç mekânında laboratuvar sonuçlarına göre özgün olmayan sıvalar kaldırıldı. Klâsik sıva örneğine göre yeniden sıva yapıldı.
Cami iç mekânında laboratuvar sonuçlarına göre özgün olan ve bezemelerin bulunduğu sıva alanları ise mikro enjeksiyon tekniği ile güçlendirildi. Cami dış bende duvarlarındaki kapak atan taşların yerinde sağlamlaştırılması için mikro enjeksiyon yöntemi kullanıldı. Cami ana kubbe ve son cemaat kurşunları, kubbe üstünde yapılan güçlendirme çalışmasını takiben kurşun kaplandı.
Kosova Prizren Sinan Paşa Camii’nin iç mekânında özgün sıva sağlamlaştırıldı. Son cemaat yerinde giriş kapısının altı statik projede ön görüldüğü şekilde güçlendirme duvarı yapılmak üzere kazıldı ve güçlendirme duvarının kalan kısmının temeli atıldı. Ana kubbedeki kalemişi süsleme çalışmaları sürüyor.
Gürcistan: Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gürcistan Kültür, Anıtları Koruma ve Spor Bakanlığı arasında Gürcistan’da bulunan Türk eserleri ile Türkiye’de bulunan Gürcü eserlerinin karşılıklı restorasyonuna konusunda imzalanan mutabakat zaptı uyarınca Artvin Porta (Hantsta) Kilisesi ile Erzurum Öşki Kilisesi, Gürcistan tarafından projelendirilerek restore ettirilecek. Artvin İşhan Köyü’ndeki kilise de Gürcistan tarafından onarılacak.
Gürcistan’da Ahıska Kalesi içerisindeki Ahmediye Camii ve Medresesi, Rabat Şehir Merkezindeki Çifte Hamam ile Batum’un Kobuleti Şehri, Kvrike Köyü’ndeki cami de Türkiye tarafından projelendirilerek restorasyonu gerçekleştirilecek.
Kosova: Priştine Bayraktar (Gazi Mestan) Türbesi, 2007’de türbe kapısını kırarak içeriye giren kişilerce tahrip edildi ve içerideki iki sanduka tamamen tahrip edildi. Zaman içerisinde yapılan yanlış fizikî müdahaleler sebebiyle özgünlüğünü kaybeden türbenin acilen onarıma ihtiyacı bulunduğu belirtildi. Bakanlık uzmanlarınca rölöve, restitüsyon ve restorasyon proje çalışmalarına başlandı.
Libya: Trablusgarp’daki Turgutreis Türbesi için Libya’da faaliyet gösteren bir Türk firması tarafından rölöve projeleri hazırlatıldı. El-Barka Kışlası için de yerinde inceleme yapılarak Libya’da faaliyet gösteren bir Türk firmasınca proje hazırlatıldı.
Meksika: 1910 yılında Osmanlı İmparatorluğu tarafından Meksika’ya armağan edilen saat kulesinin 2010 yılında onarımının yapılması hedefleniyor. Yerinde incelemede bulunmak üzere görevlendirme yapılırken, genel durumu iyi olarak gözlemlenen saat kulesinin onarımı için öncelikle rölöve ve restorasyon projelerinin hazırlatılmasına ihtiyaç duyuluyor. Proje hazırlatılarak Meksika makamlarınca onaylanması halinde onaylanacak olan proje doğrultusunda onarım maliyeti hesaplanacak.
Etiyopya: Harrar şehrindeki 2 eski yapının incelenmesi için Haziran ayında uzman görevlendirildi ve yapıların mevcut durumu tesbit edilerek hazırlanan rapor TİKA’ya iletildi.
Sudan: Sudan’ın tarihî Osmanlı liman şehri Suakin’deki Osmanlı Gümrük Binası ve 2 cami ile Kuzey Darfur’da bulunan El-Fasher şehrindeki, Darfur’un son sultanı Ali Dinar’a ait müze evin bulunduğu alanın restorasyon ve yenileme çalışması ile söz konusu müze evde Osmanlı dönemine ait yazılı belgelerin sergilenmesi konularında yerinde inceleme yapmak üzere uzman görevlendirildi.
| 
