|
Çölde yeşeren alternatif üniversite
Kuzeybatı Afrika ülkelerinden olan Moritanya’nın Fransız hegemonyasına karşı ürettiği kültürel bir alternatif olan mahdaralar, ilkokuldan üniversite seviyesine kadar eğitim vermeye devam ediyor.
Komşu ülke Cezayir’de insanlar Fransız işgaline karşı silahlı mücadele ile karşı koymaya çalışırken Moritanya, çöllerde başlattığı eğitim seferberliğiyle korumayı başarmış özünü. İHH İnsani Yardım Vakfı’nın üç aylık bülteni İnsani Yardım’ın son sayısında bu okulları anlatan Ömer Faruk Korkmaz, “Son dönemde yetişmiş en iyi Şengıytîlerden (mahdara mezunlarından) birisi de Allâme Hasan Dedo’dur. Bugün 45 yaşlarında olan Allâme Dedo; sarf, nahiv, usul-u fıkıh, usul-u hadis ve fıkıhta temel eserlerin tamamını ezberlediği gibi, Kütüb-i Sitte’yi râvileriyle ezbere bilen en genç Şengıytî olarak biliniyor” sözleriyle de mahdaraların hiç basite alınmayacak oluşumlar olduğuna dikkat çekiyor.
Fransa’nın, Moritanya’nın da içinde bulunduğu Kuzey Afrika’da Fransızcayı hakim kılma ve yerel kültürleri yok etme çabalarını hatırlatan Korkmaz, Moritanya’lı aydın ve alimlerin öğrencilerini alarak çöllere çekilmekle bu hegemonyaya karşılık verdiğini anlatıyor. Moritanya’nın bu şekilde Fransız kültürüne ve diline karşı sessiz ve derin bir direniş başlattığını ifade eden Korkmaz, “Bölgede yüzyıldan fazla kalan Fransa, şehirlerde bir şekilde etkin olmasına rağmen çöllerde gelişen bu çok güçlü eğitim sistemine müdahale edememiştir” diyor.
Bir mahdaranın oluşumu için bir hoca ve bir öğrencinin yeterli olduğunu belirten Korkmaz, “Yakın zamana kadar bu mahdaraların tamamı seyyar okullar olarak yürütülüyordu. Çöllerde, bizim Yörük kervanlarına benzeyen gruplar halinde göçebe yaşayan bu hoca ve talebeler sürekli hareket halinde idi. Bu mahdaralarda ilkokuldan üniversite düzeyine kadar eğitim veriliyor. Bundan dolayı Moritanlar, ‘Biz üniversiteyi develerin sırtına kurduk’ diye övünüyorlar” sözleriyle aktarıyor mahdaralara dair bilgilerini.
Korkmaz yazısında, Moritanya alimlerinin, bütün ilimleri şiire dönüştürdüğünü, mahdaralarda da fıkıh, siyer, usul ilimleri, tarih, coğrafya, tıp ve hukuk gibi ilimlerin şiirler halinde ezber yöntemiyle öğretildiğini ifade ediyor.
“Bütün Fransızlaştırma çabalarına ve resmi kurumlarda yüz yıldan fazla bir süredir Arapça eğitimi verilmemesine rağmen, ülke 1960’ta bağımsızlığına kavuşur kavuşmaz Arapça eğitime geçilebilmişse, bu, mahdaraların sayesinde olmuştur” diyen Korkmaz, mahdaraların çöllerde hâlâ eğitimini sürdürdüğünü dile getiriyor.
Mahdara mezunlarının kendilerini Şengıytî olarak tanıttığına da değinen Korkmaz, “Mahdara sisteminin ilk kurucuları, Moritanya’da bulunan Şengıyt şehrinin alimleri olduğu için mahdara mezunları kendilerini Moritanyalı yerine Şengıytî yani Şengıytlı olarak tanıtıyorlar. Bundan dolayı Moritanya’nın diğer adı Şengıyt, yani Şengiytîlerin ülkesi olarak biliniyor” sözleriyle de bu isimlendirmenin sebebini aktarıyor.
Fransızlar’ın, okuma yazma bilmeyenler arasında kabul ettikleri mahdara mezunlarının bağımsızlık sonrası ülkenin siyasal ve kültürel hayatına damgalarını vurduklarını belirten Korkmaz, ayrıca bu çöl üniversitesini bitirenlerin Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Suudi Arabistan’da da önemli görevlere gelebildiğine dikkat çekiyor.
Kütüb-i Sitte’yi ezbere bilen en genç Şengıytî
“Son dönemde yetişmiş en iyi Şengıytîlerden birisi de Allâme Hasan Dedo’dur. Bugün 45 yaşlarında olan Allâme Dedo; sarf, nahiv, usul-u fıkıh, usul-u hadis ve fıkıhta temel eserlerin tamamını ezberlediği gibi, Kütüb-i Sitte’yi râvileriyle ezbere bilen en genç Şengıytî olarak biliniyor. Prof. Yusuf Kardavi, Allâme Hasan Dedo’nun olduğu bir yerde, ‘Bizim kaynak kitap bulundurmamıza, kaynaklara dönmemize gerek kalmıyor. Sorularımızın cevabını, kitapları sayfa numarasına kadar ezbere bilen Hasan Dedo’dan alabiliyoruz’ diyor.”
|
