|
Mobbing, önceki yazıda sunduğumuz nepotizm gibi, başarı bariyerlerinden (engellerinden) biridir. Fizikî şiddetin yerine psikolojik şiddetin uygulandığı mobbing, kişisel gelişimde başarı grafiği çizmekte olan bireyleri yıldırma faaliyetidir.
Bendeniz bu yıldırma faaliyetlerinin bilimsel bir açıklamasını, özlü bir şekilde internetteki web sitesinde anlatan Prof. Dr. Acar Altaş Hocanın güzel bir makalesinde okumuştum. O zaman yöneticim konumunda olan bir zât, aynı aktiviteleri üzerimde uygulamaktaydı. Bilhassa aşağıdaki mobbing aşamaları bana uygulanan aktivitelerle örtüşmekteydi:
• Birinci Aşama: Çatışma doğuran bir olay yaşanır. Henüz yıldırma söz konusu değilse de, tepkiler yıldırmaya dönüşebilecek bir potansiyel taşır.
• İkinci Aşama: Yıldırma dinamiklerini harekete geçiren, ani psikolojik saldırılar ve saldırgan davranışlar gelişir.
• Üçüncü Aşama: Yönetim, yaşanan durumun ciddiyetini göz ardı ederek, ya da bazı hallerde göz yumarak yıldırmaya ortak olur.
• Dördüncü Aşama: Kurban, sistemli ve yıpratıcı davranışlara olumsuz tepkiler vermeye başlar ve “zor insan” suçlamalarını haklı çıkarır.
• Beşinci Aşama: Kişi işten ayrılmaya mecbur edilir. Travma sonrası davranış bozuklukları ve psikosomatik hastalıklar ortaya çıkar.
Yukarıdaki aşamaların ilk dördünü yaşamıştım ve beşinci aşama belirtilerini hissetmeye başlamıştım. Zira ilk dört basamak insanın motivasyonunu; dolayısıyla performansını olumsuz yönde etkilemektedir. Beşinci aşamaya gelmeden Acar Hocanın makalesini okumuştum ve hal-i pür melâlime bilimsel bir açıklamayı elde etmiştim. Hemen makalenin fotokopisini çektirerek yöneticimin kapısını çalıp içeri girdim. Kendisine:
“Hocam elime çok güzel bir makale geçti; okudum ve çok beğendim. Sizin de beğeneceğinizi umduğumdan bir nüshasını da size getirdim. Lütfen bu makaleyi bir okuyunuz” diyerek derhal dışarı çıktım. Yöneticimin okuyup okumadığını bilmiyorum, ancak davranışlarında çok fazla bir değişiklik sezmedim. Sonuçta “mahkeme kadıya mülk değil”, kendisi şimdi o makamda bulunmamaktadır.
Mobbing uygulamaları, genelde sahip olduğu müktesebatıyla, bulunduğu makam itibariyle bir paradoks oluşturan; yani lâyık olmadığı makamda bulunan kişilerin başvurduğu aktivitelerdir. Meselâ kendinin bir eseri olmadığı halde, emri altındaki bir bireyin güzel bir eserini gören bu türden çekememezliği içselleştirmiş kıskanç bir yönetici, büyük bir ihtimalle o birey üzerinde “mobbing” uygulaması yapacaktır. Bu yönetici, ilk etapta bu velud kişiyi ücra köşelere sürecek ve etkin olmayan işlerde çalıştıracaktır. Meselâ tanıdığım üst düzey bir yönetici, böyle bir yıldırma faaliyetine maruz kalmış ve olmayan bir kütüphanenin müdürlüğüne atanmıştı. Bilâhare bu başarılı kişilerin hatalar zincirine kapılmaları için bir takım komplolar düzenlenecek, yalan ve iftiralarla yıpratılmaları için tüm çabalar harcanacaktır.
Sonuç olarak, hem önceki konuda işlenen “nepotizm” hem de “mobbing” aktiviteleri başarının önünü tıkayan ve başarılı kişilerin kişisel gelişmelerine sekte vuran uygulamalardır. Bu iki virüsün kurumlardan temizlenmemesi halinde başarı, verimlilik, performans, kişisel gelişim gibi olguların neşv-ü nema bulmaları mümkün olmayacaktır.
| 
