AsA-yı MûsA | 459 |
ş
aHıs
B
ilGileRi
– Z –
ZEMAHŞERî:
Harezm kasabalarından Zemahşer’de 1075 yılında dünyaya geldi. Adı, Ebu’l-Kasım
Mahmud bin Ömer ez Zemahşerî el-Harizmî’dir. Büyük bir müfessir, dilci ve kelâm âlimidir. İlk tahsilini
doğduğu yerde yaptıktan sonra ilim ve medeniyet merkezi olan Buhara’ya gitmiştir.
Burada muhtelif hocalardan fıkıh, tefsir, hadis, kelâm, mantık, felsefe ve Arapça dersleri aldı. Bu
dönemde Harezm ve Horasan’ın bir çok şehrine giderek bilgilerini artırdı. 1124 yılında Mekke’ye giderek
uzun bir süre kaldı. Eserlerinin bir çoğunu orada yazmıştır. Kendisine Mekke’de uzun süre kaldığından
Carullah lâkabı verilerek “Carullah Zemahşerî” adıyla meşhur olmuş, ayrıca “Fahr-i Harezm” ünvanı da
verilmiştir. Mekke’de uzun müddet kaldıktan sonra Harezm’e dönmüş ve burada 1143 senesinde vefat
etmiştir. Zemahşerî itikatta ateşli bir Mutezilî, fıkıhta ise Hanefî’dir. Zemahşerî İslâmî ilimler, nahiv ve
edebiyatta çok sayıda talebe yetiştirmiştir. Elli civarında eseri olduğu bildirilmektedir.
ZİyA PAŞA (1829-17 MAyıs 1880):
Ziya Paşa İstanbul’da doğdu. Asıl adı Abdülhamit Ziyaüddin’dir.
Mekteb-i Ulûm-ı Edebiye’de okudu. Farsça ve Arapça öğrendi. 1845’te Sadaret-i Uzma Mabeyn-i
Hümayuna kâtip olarak girdi. Fransızcayı burada öğrendi. Sultan Abdülaziz ve M. Reşit Paşadan destek
gördü. M. Reşit Paşanın ölümü üzerine Ali Paşa ile sürtüşmeye girmesi, Fuat Paşa ile iyi ilişkiler
kuramaması üzerine, İstanbul’dan uzaklaştırılmak için Kıbrıs mutasarrıflığına tayin edildi. Bunun üzerine
Yeni Osmanlılar cemiyeti ile işbirliği içinde Mustafa Fazıl Paşanın davetine uyarak Namık Kemal ile
birlikte Paris’e gitti (1867). Oradan Londra’ya geçti ve Namık Kemal ile birlikte Hürriyet gazetesini çıkardı.
Ali Paşanın ölümü üzerine yurda döndü. İstanbul’da önemli görevlere getirilen Ziya Paşa, II. Abdülhamit
döneminde İstanbul’dan uzaklaştırılmak için Suriye valiliğine tayin edildi (1877). Bu görevi önce
Konya’ya, sonra da Adana’ya nakledildi. Orada vefat etti.
@
