Y
eR
B
ilGileRi
| 462 | AsA-yı MûsA
AsyA:
Dünyayı teşkil eden beş kıt’anın en büyüğü olan Asya kıt’ası, aynı zamanda insanlık tarihi-
nin de başladığı yerdir. Bu eski kıt’ada medeniyetler kurulmuş, medeniyetler yıkılmıştır. En önemli
yönü ise bütün dinlerin bu kıt’ada ortaya çıkmasıdır. Mukaddes mekânların ve şehirlerin yer aldığı ül-
kelerin hemen hemen hepsi Asya’da bulunmaktadır.
AVRUPA:
Beş kıt’anın yüzölçümü bakımından en küçüğü. Ancak fikir, kültür, siyaset ve medeni-
yet mefhumları açısından en önde gelenidir. Özellikle yeni Türkiye Cumhuriyetinin fikir, kültür, siyaset
ve ekonomisi bakımından çok önemlidir. 1900’ların ortalarından itibaren Türk insanı Avrupa’ya adım
atmış ve giderek varlığını gösterir hale gelmiştir. Şu anda Müslümanlık, Avrupa’nın pek çok ülkesinde
resmî din olarak tanınmakta; pek çok Avrupa kuruluşu ve önemli kişileri de İslâmiyetle yakından ilgi-
lenmektedir. Bediüzzaman’ın, “Avrupa İslâma hamiledir” ifadesi de yerini bulmaktadır.
AyAsOFyA CAMİİ:
Mimarisi, ihtişamı, büyüklüğü ve işlevselliği yönünden ilk ve son ünik uygula-
ma olarak görülen Ayasofya; Osmanlı camilerine fikir bazında da olsa esin kaynağı olan, doğu-batı
sentezinin bir ürünüdür. Bu eser dünya mimarlık tarihinin günümüze kadar ayakta kalmış en önemli
anıtları arasında yer almaktadır. Bu nedenle, Ayasofya, tarihî geçmişinin yanı sıra, mimarîsi, mozaikleri
ve Türk çağı yapıları ile yüzyıllar boyunca tüm insanlığın ilgisini çekmiştir. Ayasofya 916 yıl kilise, 481
yıl cami olmuştur; 1935’den bu yana müze olarak tarihî işlevini sürdürmektedir.
– C –
CEBEL-İ KAMER:
İslâm kaynaklarına göre Nil Nehri, Ekvator’un güneyinde kalan Cebel-i Kamer’den
(Ay Dağı) çıkar. Bu dağdan çıkan on nehir, beşer beşer olmak üzere aynı bölgede iki göle dökülmekte-
dir. Bu göllerin her birinden bir veya birkaç nehir çıkıp kuzey yönünde akarak üçüncü bir göle karışır
ve bu gölden itibaren de, Mısır Nil’i başlar. Günümüz kaynaklarında Nil Nehrinin kaynağı olarak Ekva-
tor çizgisinde yer alan ve Afrika’nın en büyük ve en önemli gölü olan Victoria Gölü gösterilmektedir.
Bu göl 68.000 kilometre karelik alanıyla dünyanın ikinci büyük gölüdür. Uganda, Tanzanya ve Ken-
ya’nın bu göl ile sınırı bulunur. Nil Nehrinin en uzaktaki kaynağı olarak da Burundi’deki Doğu Afrika
Göller bölgesinde yer alan Kagera Irmağı gösterilir. Bu ırmak Tanzanya, Ruanda ve Uganda’nın sınırla-
rını oluşturduktan sonra Victoria Gölüne katılır. “Mısır’ın kumistanını bir Cennete çeviren Nil-i Mübarek,
Cenup tarafından, Cebel-i Kamer denilen bir dağdan mütemadiyen küçük bir deniz gibi tükenmeden
akıyor. Altı aydaki sarfiyatı dağ şeklinde toplansa ve buzlansa, o dağdan büyük olur. Hâlbuki o dağdan
ona ayrılan yer, mahzen altı kısmından bir kısım olmaz. Varidatı ise; o mıntıka-i harrede pek az gelen
ve susamış toprak çabuk yuttuğu için mahzene az giden yağmur, elbette o muvazene-i vâsiayı mu-
hafaza edemediğinden, o Nil-i mübarek âdet-i Arziye fevkınde bir gaybî Cennet’ten çıkıyor diye rivayeti,
gayet manidar ve güzel bir hakikati ifade ediyor.”
CEZİRETÜ’L-ARAB:
Arabistan yarımadasına verilen isimdir. Dünyanın en büyük yarımadalarından
biri olan Ceziretü’l-Arab Asya ve Afrika kıt’alarının kesiştiği noktadadır. Doğusunda Basra Körfezi, gü-
neyinde Arap Denizi, batısında Kızıldeniz bulunmaktadır. Yarımada yaklaşık 3.000.000 km2
büyüklüğündedir.
– D –
DENİZLİ:
Denizli sanayisi ve ticareti çok gelişmiş olup, Türkiye’nin en hızlı kalkınan merkezlerinden
biridir. Said Nursî Hazretleri 1944 senesinde Denizli Hapishanesinde tutuklu olarak bulunmuştur. “Mey-
ve Risalesi” adlı eserini burada telif etmiştir. Bediüzzaman Said Nursî 1944 tarihinde yanındaki beraber
hüküm giydiği talebeleri ile birlikte beraat etmiştir.
