İstanbul’un tarihî çeşmelerini gezerek derleyen Sadullah Yıldız, altmış beş metinde yüzlerce çeşmeyi yazdı. DünyaBizim’de yer alan habere göre, o çeşmelerden bazıları aradan geçen birkaç senenin ardından oldukça değişti. İyileşenler olduğu gibi kötüye giden de var. Şehrin tarih envanteri ve kültür hazinesinin genel vaziyeti pek iyi değil.

Zengin detaylı bir eserdir

Saliha Sultan Sebili insanın uzun süre bakmayıp nazar değdirmekten korkacağı güzellikte bir 18. yüzyıl eseridir ki, yapıldığı devirde ondan hacim olarak çok daha büyük nice eserden daha mutantan, alımlı ve detay zenginidir. Yakın zamanlarda restorasyon geçirmiş, adeta dalga geçilircesine hemen ertesinde dibinde ateş yakılmıştı ve sebilin içine açılan ahşap kapı bu yangından karardı. Bugün hâlâ böylece görülebilir ve kurnaları evsizlere ev, zengin motiflerle süslü taş yüzeyi ısınacaklar için en elverişli ateş-gâh olmaya devam ediyor.

Bu çeşmenin alnı sıvayla kapatılmış

Fatih’te, Hırka-i Şerif Mahallesi’ndeki Muhtesip İskender Camii ise Sultan II. Mehmed devrinden günümüze, ilk hâliyle ulaşmamış olsa da, o devirden bir zatın emeğiyle vakfedilmiş olması yönünden hâlâ heyecan vermeyi sürdüren bir hatıra. Caminin yanındaki otoparkın girişinde, duvarla beraber boyanmış zeminde esasen bir çeşme bulunduğunu anlamak içinse özel dikkat gerekiyor. Kabakulak Sokak üzerindeki bu çeşmenin alnı sıvayla kapatılmış.

Harap olan çeşmeler tamir edilmiyor

Yakın zamanda bazı bölümleri restorasyondan çıkan, cami ve diğer bazı kısımlarda ise hâlâ tamiratı süren Bayazıd Camii’nin otobüs duraklarının bulunduğu meydanı seyreden hazire duvarında bir çeşmesi var. Restorasyondan yeni çıkmış olmasına rağmen çeşmenin uzun yıllardır ihmal edildiği ve yakınlarda herhangi bir onarım geçirmediğini söylemek için uzman olmaya gerek yok gibi bir harabiyeti var. Kitabesi olmayıp rumî motiflerden ve sakfında bir sıra mukarnastan ibaret süslemeli çeşme için eldeki tek ipucu Enbiya Sûresi’nin 30. âyetinin yazıldığı kitabesinin altında ufacık kazınmış 1212 (1798) tarihidir.