Bugün dünya nüfusunun yüzde 54’ü şehirlerde yaşamakta. Özellikle metropollerde artan şehirleşme, çocukları olumsuz etkiliyor. Türkiye’de 1950’lerde yüzde 25 olan şehirli nüfus şimdilerde yüzde 78’lere ulaşmış durumda. Hızlı ve düzensiz şehirleşme dolayısıyla kendilerine oyun alanı bulamayan ve nüfusumuzun üçte birini oluşturan çocuklar ise evlere hapsoluyor. Konuyla ilgili çocuk haklarını koruyan şehirlerin önemine vurgu yapan sosyoloji, psikoloji ve mimarî alanından akademisyenler, çocuğun mutlaka dışarıda sosyalleşmesinin geleceğine büyük katkısı olacağını belirtiyor. Çocuk haklarını kollayıcı şehirleşmenin önemine değinen Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) Göç ve Kent Çalışmaları Merkezi (BAUMUS) Direktörü Doç. Dr. Ulaş Sunata, çocukların sosyal mekânlara ve hizmetlere ulaşımının kuvvetlendirilmesi gerektiğini söyledi.

İnternet başında sosyal ortamdan kopuyorlar

Çocuklar için doğru şehirleşmenin gelecekteki yaşantılarına doğrudan etkisi olduğuna değinen Sunata, “Giderek artan kentleşmeyle beraber çocukları evlerinde kendi başlarına bilgisayarlarla görüyoruz. Eskiden çocukların en azından sokakta ‘oyun kültürü’ vardı. Şimdi artık evlerde izole olmuş, çoğunlukla ‘sosyal ortam’dan yoksun çocuklar var. Onları hayata katmak önemli. İnternete süre sınırlaması koymak, uyarılar yapmak maalesef yeterli değil. Çocuğa bir imkân sunmak lâzım. Bu imkân sadece dört duvar arasında bir oda ve internet olmamalı” ifadelerini kullandı. Bahçeşehir Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Başkanı Bahar Tanyaş, şehirleşmeyle birlikte çocukların oyun alanlarının azaldığına dikkat çekerek, “Sokakta akranlarıyla oynanan oyun, problem çözme, sınırları öğrenme, empati kurabilme, dürtselliği kontrol edebilme gibi birçok önemli alanda çocuğun gelişimine katkıda bulunmaktadır. Örneğin, en basit bir oyunda bile çocuk sırasını beklemeyi öğrenir” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.

Ücretsiz faaliyet alanları oluşturulmalı

Uluslararası Oyun Derneği’ne göre, çocukların oyun deneyimini belirleyen en önemli çevresel faktörün şehirleşme olduğunun altını çizen Tanyaş, “Pratikte, kentlerin güvenliği, çocuğun özerk ve fiziksel aktivitelerine imkân sağlayan alanların planlanması, çocuklara sunulan hizmetlerin sadece parklarla sınırlandırılmaması, çocukların yaşlarına uygun olarak arkadaşları ile birlikte vakit geçirebilecekleri ücretsiz sosyal alanların oluşturulması, kültürel, sportif ve sanatsal faaliyetlere eşit erişim önceliklerimiz arasında olmalıdır” dedi. BAU Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü Öğr. Üyesi Doç. Dr. Ümran Topçu ise çocukların yararını öncelemek gerektiğini vurgulayarak, “Çocuk odaklı, çocukla birlikte yapılacak projelere ihtiyaç var. Kent hizmetlerinden çocuklar da eşit koşullarda yararlanabilmelidir. Buna sokakta yaşayan, çalışan ve etnik farklılıkları olan çocuklar da dahil olmalıdır. Kent yönetiminin kararlarına ‘çocukların yararı öncelikli’ anlayış hâkim olmalı. Güvenlik, her yaştan ve her kesimden daha çok çocukların hakkıdır” dedi.

Haber: Nurseza Okur

[email protected]