Bilim ve teknolojide çağdaşlarından oldukça geride kalan Finlandiya ekonomik sorunlarla boğuşurken bir anda yaptığı ‘eğitim ataklarıyla’ adından sıkça bahsettirir oldu. Finlandiya eğitim sisteminin detaylarını aktaran BBC de; “Finlandiya eğitim sistemi ve sosyal politikalarını dönüştürerek dünyanın en ünlü ve saygın eğitim sistemini oluşturdu.” tesbitinde bulundu. Öğrencilerin yetenekleri üzerine fırsat eşitliği ile giden ülkenin durumu şu şekilde gelişti: “Bu mu’cizevî dönüşüm Finlandiya’da 1970’li yıllarda başladı ve yenilikçi reformlar sayesinde değişim ruhu güç kazandı. Ülke, 30 yıl içinde vasat bir eğitim sistemini küresel eğitim sıralamalarının tepesinden inmeyen bir ‘yetenek kuluçka makinasına’ çevirdi. Böylece sofistike bir sanayi ekonomisi oluşturdu.”

Nereden, nereye!

1960’lı yılların sonuna gelindiğinde Finlandiyalıların sadece yüzde 10’u ortaokul mezunuydu. Birçok ailenin eğitim kurumlarına verecek parası yoktu ve devlet okulları yetersizdi. Günümüzde ise ülkedeki gençlerin büyük bölümü, tıp ve hukuk gibi çok istenen bölümlerin de üstüne öğretmenlik mesleğini koyuyor ve durmadan eğitime dahil oluyor. 

Eşitlik beşikte başlıyor

Finlandiya’da 1970’lerden itibaren refah devleti kök saldıkça, dev bir sosyal yardım ağı kuruldu. Bugün gelir sahibi kişi başına vergi oranı yüzde 51.6, ama bu ülkenin Birleşmiş Milletler tarafından dünyanın en mutlu ülkesi seçilmesine engel olmadı. 1930’ların sonunda hamilelere 50 basit bebek bakım malzemesinden oluşan yardım paketleri verilmeye başlandı. Böylece sosyal sınıftan bağımsız olarak her çocuk hayata eşit başlayabiliyor. Ayrıca bebek doğduğunda anneye 105 iş günü, babaya da 54 iş günü izin veriliyor. Böylece çocuklar ilk yaşını aileleriyle yakın temas içinde geçiriyor.

Formül: Bedava öğrenme

Finlandiya eğitim sistemi ‘dünya ne yapıyorsa onun tam tersini yaptı’ tesbitinde bulunan BBC şu bilgileri aktardı: Finlandiya işin mutfağından başlayarak hem ders saatlerini kısalttı, hem de sınav ve ödev sayısını azalttı. Uluslar arası eğitim uzmanları, bu anlayışın gizli formülünü inceliyor. Finlandiya ise, sırrını şöyle açıklıyor: Kaliteli kamu eğitimi, sadece eğitim politikalarının değil aynı zamanda sosyal politikaların bir sonucudur. 1990’lu yıllarda ‘Finlandiya Dersleri” kitabında bu reformların oluşturucularından eğitimci Pasi Sahlberg, şu ifadeleri kullanmıştı: “Yüksek sosyal refah düzeyi, çocuklar için eşit fırsatlar, aynı zamanda bedâvâ ve kaliteli öğrenmeyi garantilemekte kritik bir rol oynuyor.”

Zengin fakir yan yana

Başşehir Helsinki’nin en önemli ortaokullarından Viikki’yi örnek alan incelemeciler şu bilgileri aktardı: Finlandiya’nın bütün okullarında olduğu gibi, burada bir iş adamının çocuğu ile bir işçinin çocuğunu yan yana görebilirsiniz. Hiçbir şekilde onlardan okul ücreti ya da harç alınmıyor. Okulun geniş kafeteryasında her gün cömert miktarda sağlıklı gıda veriliyor ve buradaki 940 öğrencinin tamamına ücretsiz sağlık hizmetleri ve diş tedavisi sunuluyor. Okul malzemelerinin hepsi bedava. Çocuk gelişimi uzmanı pedagog ve psikologlar da dikkatle öğrencileri takip ediyor, disleksi (okuma yazma öğrenme güçlüğü) gibi sorunları hızla tesbit edip onlara destek veriyor. Sahlberg, “Sosyal eşitsizlik, çocuk yoksulluğu ve temel hizmetlerin yetersizliği bir ülkenin eğitim sisteminin performansını azaltan güçlü bir etken” diyor.