Burkina Faso'da toplanan 2 bine yakın gösterici, Devlet Başkanı Blaise Compaore'nin iktidarı hemen bırakması için başkent Uagadugu'da Genelkurmay Başkanlığı binasının önünde toplandı.

Göstericilerden bazıları binanın önünde dün kendilerine eşlik eden eski Savunma Bakanı Kouame Lougue'nin devlet başkanı olması için slogan attı.

Göstericilerden bazıları ise Compaore'ye karşı olduklarını göstermek için Ulusal Meydan'da bir araya geldi.

Burkina Faso Devlet Başkanı Blaise Compaore dün akşam, başkanlık süresini bir dönem daha uzatacak yasa tasarısından vazgeçtiğini belirtse de halkın öfkesi dinmedi. Sokağa dökülenler, Compaore'nin istifasını istiyor.

54 YILDA 5 DARBE

Afrika'nın batısında yer alan ülkenin içinde bulunduğu sosyo-politik kriz, 1960'da Fransa'dan bağımsızlığını kazanan ülkenin şahit olduğu 5 darbeyi akıllara getirdi.

İlk olarak, 4 Ocak 1966'da tek partili sistemin gelmesi ve muhalefetin engellenmesiyle halk ayanlanması başladı. Devlet Başkanı Maurice Yameogo'nun sıkı kemer sıkma planı genel grev ve ardından olağanüstü hal ilanıyla sonuçlandı. Halkın öfkesini bastırmakta zorlanan Yameogo istifa etmek zorunda kaldı. Ordu yönetimi ele geçirdi. Genelkurmay Başkanı Aboubacar Sangoule Lamizana devlet başkanı oldu.

25 Kasım 1980 darbesi

Ülkedeki rüşvet ve iltimaslar halkı sokağa döktü. Ulusal Kalkınma İçin Askeri Kalkınma Komitesi (CMRPN) yönetimi ele geçirdi. 25 Kasım 1980'de Albay Saye Zerbo devlet başkanı oldu. Bu darbe, 2. Cumhuriyet Anayasası'nın kabulü ve 1978'de Lamizana'nın yeniden devlet başkanı seçilmesinden sonra bölge için örnek teşkil eden demokratik süreci sekteye uğrattı. 1984'te Lamizana yargılandı ve aklandı.

7 Kasım 1982 darbesi

CMRPN içinde kriz çıktı. Bu karmaşa Thomas Sankara'yı iktidara getirdi. Sankara yerini siyasi deneyimi bulunmayan askeri tabip Jean-Baptiste Ouedraogo'ya bıraktı.

4 Ağustos 1983 darbesi

Sömürgeci zihniyetiyle eleştirilen ve yabancı güçlere hizmet etmekle suçlanan Ouedraogo zor durumda kaldı. 1982 darbesinde kilit rol oynayan, Ouedraogo yönetiminde yapılan darbe sonucu başbakanlık görevini üstlenen Sankara, darbe yaptı, 13 kişi öldü, 15 kişi yaralandı. Demokratik ve sosyal reform ile sömürgecilik karşıtı politika yürütme sözü veren Ulusal Devrim Konseyi oluşturuldu. Küba modelinden etkilenen Sankara, eski adı Yukarı Volta olan ülkenin adını Burkina Faso olarak değiştirdi.

15 Ekim 1987

Sankara, ekonomik hayatta önemli bir düzelme olmaması nedeniyle halkın tepkisiyle karşılaştı. Sankara'yı devrim ruhuna ihanetle suçlayan Blaise Compaore'nin yönetiminde yeni bir darbe yapıldı. Sokağa çıkma yasağı ilan edildi ve hükümet feshedildi. Birkaç gün sonra askeri bir tabip Sankara'nın doğal sebeplerden öldüğünü açıkladı.

Daha sonra Sankara'nın darbe sırasında çıkan çatışmalarda darbeciler tarafından öldürüldüğü ortaya çıktı.

Compaore kendi halkını ikna etmekte zorlandı

Burkina Faso'da darbeyle 1987 yılında iktidara gelen Blaise Compaore, Mali ve Fildişi Sahili'nde yaptığı ara buluculuklar sayesinde bölgede itibara sahip olsa da tekrar aday olmasının önünü açan yasa tasarısı konusunda kendi halkını ikna etmekte başarı sağlayamadı.

Compaore, Mali'nin kuzeyindeki silahlı gruplarla Mali hükümeti arasındaki anlaşmazlıkların, Fildişi Sahili'nde 2002-2010'da siyasi ve askeri kriz ile 2009'de Gine'deki krizin çözümü için ara buluculuk yaptı. Ancak görev süresini uzatma girişimleri nedeniyle ülkesinde itibarı sarsıldı.

Günlerdir devam eden gösterilerden sonra Compaore görev süresinin uzatılmasına ilişkin yasa tasarısını geri çekmek zorunda kaldı ve hükümet feshedildi.

Burkina Faso başkenti Uagadugu'da 3 Şubat 1951'de dünyaya gelen Compaore'nin eğitim hayatı 1973 yılında Kamerun'daki bir askeri okulda başladı. 4 Ağustos 1983'da komandoları ve silah arkadaşı Thomas Sankara ile Uagadugu'da İhtilal Ulusal Konseyi'ni (CNR) kuran Compaore, 15 Ekim 1987'de düzenlediği darbe ile Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na kadar uzanan ayaklanma sırasında ölen Thomas Sankara'yı "devrim ruhuna ihanet etmekle" suçlamıştı.

Burkina Faso'da ihtilali başlatanlar arasında yer alan Compaore, 15 Ekim 1987'de Devlet Başkanı olarak göreve başladı ve 1991'de yeni bir anayasa için komisyon oluşturdu. 2 Haziran 1991'de yürürlüğe giren anayasayla devlet başkanının üst üste sadece iki kez aday olabilmesi koşuluyla görev süresi 7 yıl olarak belirlendi.

Thomas Sankara ile meşhur gazeteci Norbert Zongo'nun öldürülmesiyle ilgili olayda, devlet başkanının parmağı olduğu iddiaları ülke çapında protestolara yol açtı. Baskılara dayanamayan Compaore, basın ve ifade özgürlüğünü kısıtlayarak devlet başkanın sürekli aday olabilmesinin önünü açmak amacıyla anayasada tekrar değişikliğe gitti.

Burkina Faso Anayasasıyla devlet başkanının görev süresi 5 yıla indirildi ve 37'nci maddeye "devlet başkanının görev süresi bir kez yenilenebilir" ifadesi koyuldu. Ancak değişikliğin bu tarihten itibaren yapılacağına, dolayısıyla önceki başkanlıkların göz önüne alınmayacağına karar vererek 2005 ve 2010'da devlet başkanı seçildi.

İktidardaki Demokrasi ve İlerleme Kongresi'nin kurucusu olan ve selefi Thomas Sankara'nın öldürüldüğü 1987'deki darbeyle iktidarı ele geçiren Compaore'nin, 1998, 2005 ve 2010'da da yeniden seçilmesi muhalefet tarafından boykot edilmişti.

Afrika Birliği, heyet göndereceğini duyurdu

Afrika Birliği, kaosa sürüklenen Burkina Faso'ya heyet göndereceğini açıkladı.

Afrika Birliği'nden yapılan ve Başkanı Nkosazana Dlamini-Zuma'nın imzasını taşıyan yazılı açıklamada, heyetin, Afrika Birliği, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) ve Birleşmiş Milletler (BM) temsilcilerinden oluşacağı belirtildi.

Açıklamada, Burkina Faso'daki taraflara "şiddeti durdurma ve sağduyu" çağrısında bulunuldu.

Burkina Faso Devlet Başkanı Blaise Compaore, dün akşam, başkent Uagadugu'daki gösteriler nedeniyle hükümeti feshederek ülkede olağanüstü hal ilan ettiğini açıklamıştı. Burkina Faso Silahlı Kuvvetler Komutanı Honore Traore'nin imzasını taşıyan açıklamada ise yönetimi devralacak geçiş heyetinin oluşturulacağı ifade edilmişti.

Compaore'nin tekrar devlet başkanlığına aday olmasının önünü açan yasa tasarısına karşı başkentte yoğunlaşan gösteriler, hükümetin tasarıyı çektiğini açıklamasına rağmen durmamış, güvenlik güçleri ile göstericiler arasındaki çatışmalarda 15 kişi ölmüştü. Öfkesi dinmeyen göstericilerin Uagadugu'daki meclis binasını ateşe verdiği, devlet televizyonu binasını yağmaladığı, iktidardaki Demokrasi ve İlerleme Kongresi Partisi (CDP) binasına saldırdığı ve CDP'li milletvekillerinin bulunduğu bir oteli ateşe verdiği bildirilmişti.