Nisan ayı enflasyon rakamları

Gündemimize et fiyatları ani bir girişle dahil oldu. Hızlı bir şekilde farklı kalemlerde 30 lira, hatta 40 liralara ulaşan et fiyatları hepimizi şaşırttı. Hayvancılığın üzerine gözlerimizi ilk önce yem fiyatlarının artışı ve süt fiyatlarının düşüşüyle yaşanan tartışmalara çevirdik. Nitekim yem fiyatlarının artışıyla maliyete yakın seviyelere düşen süt fiyatları hayvan kesimlerini arttırarak fiyatların bu yükselişinde etkisi olan sebeplerden biri. Şimdilik Et ve Balık Kurumuna verilen ithalat yetkisiyle fiyat artışı çözülmüş gibi. Ama kalıcı çözüm geçmişten gelen hayvancılık sektörü politikalarının revize edilmesine bağlı ve bu alanda yapılacak köklü çözümlerle ancak ithalata bağımlı kalmadan bu konuda ilerleyebiliriz. Et fiyatlarının bu yükselişi Pazartesi günü açıklanan TÜİK verilerine göre enflasyon üzerinde varlığını hissettirdi. Et fiyatlarının ani artışı Nisan ayında gıda fiyatları üzerinde etkisini sürdürdü. Gıda fiyatları aylık yüzde 0,14 ile sınırlı kalırken gıda grubunda yer alan dana etinin yüzde 6.4, koyun etinin yüzde 4.4, sucuğun yüzde 2.5 ve sakatatın yüzde 9.8 artışla işlenmemiş gıda fiyatlarında etkisini devam ettirerek yıllık artışı yüzde 18.9’a çıkardı. TÜİK’in açıkladığı verilerine göre tüketici fiyatlarında ve üretici fiyatlarında çift enflasyon dönemlerine girmiş bulunuyoruz. Yıllık bazda tüketici fiyatlarında artış yüzde 10.9, üretici fiyatlarında yüzde 10.42 oldu. Aylık bazda ise tüketici fiyatları yüzde 0.65 artış ile beklentilerin altında kaldı, fakat üretici fiyatları yüzde 2.35 gibi yüksek bir artışla neticelendi. Üretici fiyatlarındaki bu yüksek artışlar ileriye dönük tüketici fiyat artışlarının da şimdiden sinyalini veriyor. Bu artışı en çok tetikleyen aylık yüzde 9.86 artan tarımdan geldi. Enerji talebiyle yükselen petrol fiyatlarının yanında Erdemir’in yüzde 18 ve Kardemir’in yüzde 4 zamları da üretici fiyatlarında yüksek artışa sebep oldu. Tüketici fiyatlarının aylık bazda beklentilerin altında kalmasını GSM sektöründe yaşanan rekabetin büyük katkısı var. Haberleşme grubunda sabit hattan GSM aramalarına yapılan yüzde 11.5’lik indirim aylık artışın düşük gelmesinde olumlu etkisi oldu. Yıllık bazda enflasyonun çift hanelere gelmesinde yeni sezonun etkisiyle giyim ve ayakkabı grubunda yaşanan talebin etkisi büyük. Ayrıca tüketici fiyatlarına en büyük artışı yaşayan sofralarımızdan eksik etmediğimiz soğan ve domates, sırasıyla bu ürünlerde yüzde 47 ve yüzde 21 artış oldu. Enflasyonun çift hanelere gelmesinde geçen yıl Mart ayının ortalarında başlayan Haziran ayında kısmen ve Ekim ayında geri alınan vergi indirimlerinin baz etkisi yüksek. Bu etkilerin kalkmasıyla son çeyrekte enflasyonun hedeflenen oranlara gelmesi düşünülüyor. Dolayısıyla Merkez Bankası da çekirdek enflasyonda ani değişiklikler, yükselişler olmadığı sürece faiz artışlarında ani artırıma gitmeyi planlamıyor. Üretici fiyatlarındaki artış talebin canlanmasıyla tüketici fiyatlarına yansıyabilir. Ana metal grubu fiyatlarının artışı, iç ve dış talebin canlanmasıyla enerji fiyatlarının yükselişi bu yansımayı desteklemiş görünüyor. Enflasyon talebin canlanmasıyla paralel seyredecek…

Kapasite Kullanımı

TCMB’nın açıkladığı verilere göre kapasite kullanım oranı Nisan ayında 4.3 puan artışla 72.2’ye yükselmiş durumda. Yatırım Anketine göre firmalar bahar döneminde yatırım harcamalarını yüzde 35 arttırmayı planlıyor. Reel Kesim Güven Endeksi Nisan ayında artarak 118,8 puan oldu. 100 puan üzeri, ekonomik faaliyetlere ilişkin güvenin arttığını ifade ediyor. Reel Kesim Güven Anketi’ne göre her 100 yatırımcıdan 32’si gelecek 12 ayda yatırımlarını arttıracağını söylüyor. Kısaca geleceğe bakışta pozitif bir düzelme var. İleriki dönemlerde yatırımcılar açısından iç talebin daha da artacağı düşünülüyor bu verilere göre.

Dış Ticaret

Ekonomideki bu canlanma dış ticaret açığına yüksek oranda yansıdı. TÜİK verilerine göre bu toparlanmayla ithalat Marta yüzde 42.7 artışla 15 milyar dolar oldu. İhracat yüzde 22.4 artışla 9.9 milyar dolar oldu. Dış ticaret artışı da geçen yıla göre yüzde 112.5 yükselerek 5 milyar dolara ulaştı. İthalatın bu oranda büyümesinde yüzde 44.5 artan tüketim malı ithalatının etkisi büyük. Dış ticaret açığını katlayan ithalat rakamları iç talep ve üretimin toparlanmaya başladığını gösteriyor. Birçok öncü gösterge iç talebin artış sinyallerini veriyor. İç talepteki bu toparlanma maliyet enflasyonunun tüketici fiyatlarına yansımasıyla enflasyonu körükleyebilir. Fakat et fiyatlarının Et ve Balık Kurumunun ithalat izniyle düşüşe girmesi, tarım ürünlerinin mevsimsel etkisiyle arzının artması neticesinde gıda fiyatlarının geri çekilecek olması ve baz etkisinin de düşüşe geçmesi son çeyrekte yükselen enflasyon rakamlarının artışını dengeleyecek gibi görünüyor…

GİRAY ŞAN [email protected]

06.05.2010