|
Beyin ve zekâ üzerine yapılan çalışmalar her gün yeni açılımlara vesile olmaktadır. Uzmanlar, beyin hâlâ tam anlamıyla çözülememiş sır ve muamma diyorlar. Bununla beraber sürekli yeni bilgi ve bulgulara ulaşılmakla esrar perdesi aralanmaktadır. Beynin sırrı çözüldüğünde kâinatın da sırrı ancak o zaman çözülebilir denilmektedir.
Çoklu zekâ olayı da beynin keşfi ve insan unsurunun analizi ile ortaya çıkarılmıştır. Çoklu zekâ insanın yaratılışından beri mahiyetinde var olan bir özelliği. Keşif, insanın fıtratına Yaratıcı tarafından konulmuş sınırsız kabiliyetlerin farkına varılması, adının konulması olayıdır. İşin özü farkına varmaktır.
Bir kısım araştırmacı ve uzmanlar tek bir zekâ olduğunu, çeşitleri olarak bilinen yansımaların zekânın boyutları olarak adlandırılabileceği tezini savunuyorlar. Bu düşüncede de gerçek payı var elbet.
Asıl olan zekânın adı ve çeşidi değildir, zekânın işlevidir, kullanılmasıdır, geliştirilebilme teknikleridir.
Her insanın birbirinden farklı kabiliyetleri, zevkleri, anlama, değerlendirme, yorumlama, sevme ve tepki gerekçeleri farklı olduğu, hiçbir insanın bir biri ile aynı olmadığı gerçeği farklı zekâ çeşitlerinin de delilidir.
Zekâ, insanın yaratılışına uygun, amacına, gayesine ulaşmak, hayatın devamını sağlamak, imtihan için yaratılmasından dolayı imtihanı kazanabilmesinin aracıdır.
İnsanda ne kadar duyu ve duygu çeşidi varsa o kadar da zekâ çeşidi vardır denilebilir. Sınırsız istidatlar ve kabiliyetler insan fıtratına yerleştirildiğine göre bu istidatların inkişafı ve geliştirilmesi zekânın geliştirilmesi demektir.
Nasıl ki kasların geliştirilmesi mümkündür, zekâ da kaslar gibi geliştirilebilir. Bütün duyu ve duyguları etkili bir şekilde işletmek zekâ gelişiminin temelidir.
Bu zekâ çeşitleri sayıları her ne kadar çok deniliyorsa da belli başlı zekâ çeşitleri tablo halinde özetlenmiştir. Geliştirilmesi için yapılacak faaliyetlerin ana başlıkları
1. Görsel zekâ: Resimlerde, görüntülerde parlaklık, renk, farklılıklara dikkat edilmelidir.
2. İşitsel zekâ: Fon müziği, çevredeki, kuş, su ve rüzgârın seslerini analiz
3. Dokunsal zekâ: Sıcaklık- soğukluk, sertlik- yumuşaklık, boyut farkındalığı
4. Koklama zekâsı: Kokuların hafızaya alınması, çok çeşit kokuyu ayırt etmeye çalışmak
5. Tatma zekâsı: Tatların farklarını hafızaya almak ve ayırt edebilmeye çalışmak
Zihinsel zekâ
6. Matematik zekâ: Sayılarla iştigal Hep hesap, sayı mukayese, istatistik problem
7. Kelime zekâsı: Kelime dağarcığını arttırmak, ata sözleri ve deyimler, yabancı dil öğrenmek
8. Mantık zekâsı: Mukayese, analiz, doğru-yanlış, iyi-kötü, hak-hukuk, nedenselliği bulma
9. Listeler zekâsı: Listeler yapmak, listede ayrıntıları fark etmeye çalışmak
10. Ayrıntılar zekâsı: Eşyayı alıcı gözü ile incelemek., ayıkla pirincin taşını,
11. Resimler zekâsı: Resimde, renk, detay, bütünlük, uyum, orijinallik, boyut, mesaj
12. Hayal gücü zekâsı : Hayal hafızanın ilâcı, geleceği kurgulamanın gereğidir. Hikâye şiir yazabilmek
13. Renkler zekâsı: Renklerin en ince tonları arasında farkı fark edebilmeye gayret
14. Ritim zekâsı: Ritim, beceri ve meleke kazanımı için sistematik tekrarın ahengidir
15. Müzik zekâsı: Beynin sağ lobunu ve tam kapasite çalışmasını, hafızaya kaydı geliştirir
16. Mekân zekâsı: Harita bilgisi, adres, kroki, mesafe, yer farkındalığı intikal gücünü arttırır
Kişisel zekâ
17. Duygusal zekâ: İnsanda var olan binlerce duygunun farkına varılması
18. Sezgi zekâsı: Feraset, öngörü, tecrübenin yansıması, isabetli tahmin edebilme
19. Kuvve-i gadabiye: Zararları def etmek ve savunma mekanizmasının gelişimi, cesaret eğitimi
20. Kuvve-i şeheviye: Menfaatleri takip, hayatın devamı enerjisi
21. Şefkat: İnsan hayatının başlangıcından sonuna kadar birliktelik ve yardımlaşma, iksiri
22. Tefekkür : Kendini, kâinatı, eşyayı, Yaratıcıyı, yaratılış gayesini sorgulamak
23. Keşif, buluş, tasarım, Yetenek geliştirme, hayatı kolaylaştıracak araçları bulmak, icat arayışı, araştırma
Çoklu zekâ geliştirmek Cenâb-ı Hak'kın isim ve sıfatlarının tecellilerinin de farkına varmaktır. Zaten kâinat, eşya, yaratılmış her nesne, mânevî, soyut kavramlar, algıladığımız her şey esma tecellilerinden başka bir şey değildir. Çok yönlü, çok parametreli bakış açısı hayatın ve yaratılışın gayesini anlayabilmektir. Beyin ve zekâ da aracıdır.
| 
