|
Osmanlı Devleti döneminde 19. yüzyılın önde gelen hekimlerinden Şanizade Ataullah Efendi’nin mezarı, İzmir’in Tire ilçesindeki belediye mezarlığında viran halde bulundu.
Türkiye’de anatomi ve otopsinin kurucusu olarak tanınan, Arapça, Farsça, Fransızca, Almanca ve İtalyanca bilen Şanizade Ataullah Efendi, 1771 yılında İstanbul’da doğdu. Sultan 2. Mahmud’un Tire’ye gönderdiği Şanizade, 1826 yılında burada vefat etti.
Hamse (Beş Eser) diye bilinen Osmanlı’nın ilk tıp kitabını yazan Ataullah Efendi, vefat edince Tire Mezarlığı’na defnedildi; 1934 yılında ise belediyenin yaptığı yeni mezarlığa taşındı. Mezarın taşınmasını İrfan Fevzi Bey istedi. Mezarlığın hemen girişindeki Ataullah Efendi’nin kabri, şu anda terk edilmiş durumda. Görevlilerin bile Ataullah Efendi’nin mezarının orada olduğunu bilmedikleri anlaşıldı. Mezarın üzerinde bulunan mermerde, “BA Emri Ali Memur iken medfun oldu-Tire 1242. CMU İrfan Fevzi Bey tarafından ihya edilmiştir. 1934-1350” ifadeleri yer alıyor.
İstanbul’da Hekimbaşı Behçet Efendi ve kardeşi Abdülhak Efendi, Şanizade’nin devlet karşıtı bir Bektaşi olduğunu ihbar edince Sultan 2. Mahmud onu Tire’ye sürer. Şanizade, Tire’de Mihalzade Hacı Lütfullah Efendi’nin kışla yakınındaki, şimdi Yanık Konak olarak bilinen evinde kalır. 2. Mahmud, daha sonra yaptığı hatayı anlayarak af fermanı çıkarır. Hekimbaşı Behçet Efendi’den rüşvet alan 2. Mahmut’un habercisi, Şanizade’ye, “itlâkınız (salıverilmeniz)” yerine, “itlâfınıza (öldürülmenize)” ferman getirdim” der. Karara üzülen Şanizade, kalp krizi sonucu ölür. Tireliler, mezarının şehirlerinde olduğunu bilmedikleri Şanizade Ataullah Efendi’ye bugüne kadar sahip çıkmış.
|
