|
Hipertansiyon; kan basıncının normal olarak kabul edilen düzeylerden yüksek olmasıdır. Kan basıncı veya tansiyon (TA) ise kanın damar duvarına yaptığı basınçtır. Kalbin kasılıp damarların kan ile dolduğu anda basınç en yüksek düzeydedir; buna sistolik kan basıncı veya büyük tansiyon denir. Ardından kalbin içindeki kanı pompalayıp gevşediği anda damarlara uyguladığı basınç en düşük düzeye iner; buna da diastolik kan basıncı ya da küçük tansiyon adı verilir.
Kan basıncı mmHg veya cmHg olarak ifade edilebilir.(Meselâ 120/80 mmHg= 12/8 cmHg)
*Hipertansiyon niçin önemlidir?
Hipertansiyon tedavi edilmediği takdirde hayat süresini kısaltır, kalp, damar, beyin, göz ve böbrek hastalıkları gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Genellikle sessiz seyreder, rutin muayene sırasında belirlenebilir. Tansiyon yüksekliğinin belirti vermediği durumlarda, yol açtığı hastalıklar açısından risk değişmez, hatta hasta bunun farkında olmadığı için tedavisi de gecikeceğinden artabilir.
*Hipertansiyon belirtileri nelerdir?
Hastaların büyük kısmında hiçbir yakınma olmayabilir. Aşağıdaki belirtilerden biri veya daha fazlası ortaya çıkabilir:
Baş ağrısı (özellikle ense bölgesinde)
Burun kanaması (Burnu kanayan her hastanın mutlaka tansiyonu ölçülmelidir.)
Çarpıntı (Çarpıntı anında hem TA ölçülmeli, mümkünse EKG çekilmelidir.)
Çabuk yorulma
İdrarla kan gelmesi
Görme bozukluğu
Baş dönmesi
Göğüs ağrısı
Nefes darlığı
*Hipertansiyon daha çok kimlerde görülür?
Bazı kişisel özellikler ve hayat tarzı hipertansiyon riskini arttırabilir.
1- Yaş: İlerleyen yaşla hipertansiyon görülme sıklığı artar. Buna rağmen genellikle tansiyon yüksekliği ilk olarak 35-50 yaşlarında belirlenir.
2- Cinsiyet: 50 yaşın altındaki grupta erkeklerde, 55 yaşından sonra kadınlarda daha sıktır. 50-55 yaş arası iki cinste de eşit oranda görülür.
3- Genetik: Hipertansiyonluların yaklaşık %60’ında ailede hipertansiyon hikâyesi vardır.
4- Obezite: Şişman nüfusun %40’ında yüksek tansiyon görülür. Genç yaşta hipertansiyon belirlenenlerin %30’u obezdir.
5- Şeker hastalığı: Diyabetiklerde hipertansiyona çok sık rastlanır.
6- Aşırı tuz tüketimi: Tansiyonun yükselmesini tetikler.
7- Fiziksel aktivitenin azlığı: Hipertansiyon görülme oranını artırır.
8- Stres: Hipertansiyonun ortaya çıkmasını kolaylaştırır.
9- Varsa alkol tüketimi: Alkol tüketenlerde hipertansiyon ihtimali artar.
10- Yüksek kolesterol: Kolesterolü yüksek olanlarda tansiyon yüksekliği daha sıktır.
*Normal kan basıncı değerleri nelerdir?
Büyük tansiyon için 120 mmHg, küçük tansiyon için 80 mmHg’nın altıdır. Normal olarak kabul edilen değerler yaşa göre değişiklik göstermez. Yani 30 veya 80 yaşında normal değerler aynıdır. Kan basıncı değerleri 140/90 mmHg’nın üzerindeyse hipertansiyon vardır denir. Büyük tansiyonu 120-139 mmHg ve/ya da küçük tansiyonu 80-89 mmHg olan kişiler hipertansiyon adayı olarak değerlendirilir. Şeker veya böbrek hastalığı olanlarda ise 130/80 mmHg’nın üzerinde olması hipertansiyon teşhisi koydurur.
*Hipertansiyonun sebepleri nelerdir?
Hastaların yaklaşık % 90’ında yapılan tetkiklere rağmen sebep belirlenmez; buna “esansiyel” veya “primer hipertansiyon” (sebebi bilinmeyen) denir. Yaklaşık %10 hastada sebep ortaya konabilir; buna “sekonder hipertansiyon” denir. En sık rastlanan sebepler; “Böbrek hastalıkları, böbrek damarlarının daralması, böbrek üstü bezi hastalıkları.” Doğuştan aort damarının bir bölümünün dar olması “ Tiroid bezi hastalıkları ( hipertiroidi, hipotiroidi)
Hipertansiyon tedavisi
Primer hipertansiyonda tedavi
Hastaların % 90’ını oluşturan primer hipertansiyonda hayat tarzı değişikliği ve gerekiyorsa buna ek olarak ilâç tedavisi uygulanır.
Hayat tarzı değişikliği;
Fazla kilolardan kurtulmak gerekir. Vücuttaki yağ dokusunun azalması kalbin yükünü azaltır. 10 kg vererek kan basıncında 5-10 mmHg düşüş sağlanabilir.
Fazla tuz alımı vücutta sıvı tutulmasına yol açarak kalbin yükünü artırır. Tüketilen tuz miktarını azaltmak gerekir. Sofrada tuzluk bulundurmamak, turşu-konserve yiyecekler, salam-sucuk türü ürünlerden uzak durmak önerilir.
Düzenli fiziksel egzersiz ( haftada en az 3-4 gün, 30 dakika tempolu yürüyüş vb.) kan basıncını 4-9 mmHg düşürebilir.
Alkol tüketiminin sonlandırılması kan basıncında 2-4 mmHg’lık düşüş sağlar.
Sigara içilmesi koroner kalp hastalığı için risk faktörüdür; ayrıca damarlarda spazma yol açıp kan basıncını yükseltebilir. Sigara mutlaka bırakılmalıdır.
Meyve ve sebzeden zengin, yağdan fakir bir diyetle 8-14 mmHg’ya varan düşüş elde edilebilir.
İlâç tedavisi
İlâçlar kan basıncını birkaç farklı mekanizma ile düzenler. Bazıları idrar miktarını arttırarak, bazıları merkezi sinir sistemi yolu ile veya kan damarlarını doğrudan etkileyerek kan basıncını düşürür. Bu etkiler yalnızca ilâca devam edildiği sürece geçerlidir. Kan basıncı normale dönse bile ilâç tedâvisini sürdürmelisiniz. Hipertansiyon genellikle ömür boyu süren bir durumdur ve tedâvisi de öyle olmalıdır. İlâca başlanan ilk günlerde hergün kan basıncı ölçümü yaptırmalı, tansiyon düzene girinceye dek sık aralıklarla doktora görünmelisiniz. Her hastanın kişisel özellikleri değişik olduğundan size uygun olan ilâcı bulmak için tedavinizde birkaç kez değişiklik yapılabilir. Tek ilâçla istenen tansiyon değerlerine ulaşılamazsa ikinci bir ilâç eklenebilir. Bazı ilâçların etkisinin yerleşmesi için 2 hafta gerekebilir, sabırlı olmalı, olabilecek yan etkilere karşı (öksürük, ayakta şişme, baş dönmesi vs.) dikkatinizi açık tutmalı ve doktorunuzu bu konuda uyarmalı, ilâcınızı doktorunuzun önerdiği şekilde, her zaman aynı saatlerde almalısınız.
| 
