|
Bu yıl ilk kez ülkemizden bir yazarın, Orhan Pamuk’un lâyık görüldüğü ve 1901’den beri her yıl düzenli olarak verilen Nobel Edebiyat Ödülü’nü geçtiğimiz yıl İngiliz oyun yazarı Harold Pinter almıştı. Bir Yahudi terzinin oğlu olan 75 yaşındaki Pinter, “Doğumgünü Partisi” ve “Bakıcı” gibi ünlü tiyatro eserlerine imza atmıştı. Pinter son dönemlerde Irak savaşı karşıtlığıyla da öne çıkmıştı.
Rudyard Kipling, Knut Hamsun, William Butler Yeats, Eugene O’Neill, Andre Gide, T.S. Eliot, Albert Camus, Kenzaburo Oe, John Steinbeck dünyanın en saygın ödüllerinde biri olarak gösterilen Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan isimlerden bazıları.
Boris Pasternak ve Jean Paul Sartre ise Edebiyat Ödülü tarihinde yeri farklı olan iki isim. Pasternak 1958’de, Sartre ise 1964’te ödülü reddettiler.
Jean Paul Sartre’ın ödül törenine gelerek, ‘evinde yer olmadığı’ için ödülü reddetmesi ödüller tarihinin en önemli olaylarından biriydi. Ret cevabının arkasındaki gerçek ise Cezayirlilerin Fransa’ya karşı sürdürdüğü bağımsızlık savaşıydı.
Alfred Nobel’in vasiyeti
Nobel Edebiyat ödülleri her yıl Alfred Nobel’in sözleri ile “bir idealist eğilimi en farklı şekilde ifade eden yazara” veriliyor. İşte Alfred Nobel’in söz konusu vasiyeti:
“Ardımdan bıraktığım gayrimenkulumun ve servetimin tamamı, aşağıdaki şekilde dağıtılacaktır. Kapital, emniyetli bir şekilde Fon’da toplanmalıdır. Bu fon’un geliri her yıl insanlığa en büyük hizmeti yapan kişilere dağıtılmalıdır. Bu gelir beş ana bölüme ayrılmalı ve aşağıdaki şekilde dağıtılmalıdır. Bir kısım fizik sahasında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısım kimya sahasında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısmı fizyoloji ya da tıp alanında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısım edebiyat sahasında en büyük eseri yazan kişiye verilmelidir. Bir kısım Milletler arası barış ve kardeşlik için en büyük çalışmayı yapan kişiye verilmelidir. Fizik ve kimya konusundaki keşifler, İsveç ilim konseyince değerlendirilmelidir. Tıp konusundaki çalışmalar Stockholm’deki Caroline Enstitüsü tarafından değerlendirilmelidir. Edebiyat ve barış konusundaki mükâfatlar Norveç Parlementosu tarafından seçilen beş kişilik bir heyet tarafından değerlendirilmelidir. En büyük ve kesin arzum mükâfatlar adaylara dağıtılırken kesinlikle milliyet tefrika yapılmamasıdır. En mühimi, mükâfatı alacak şahıs bir İskandinavyalı da olabilir, olmayabilir de.”
Pamuk’un rakipleri
Bu yıl Nobel’de, şans tanınan isimler arasında Suriyeli şair Adonis, Çek yazar Milan Kundera ile ABD’li Philip Roth da bulunuyordu. Ancak ödül, Türk edebiyatçı Orhan Pamuk’a değer bulundu. Pamuk böylece 1 milyon 360 bin dolarlık ödülün de sahibi oldu.
| 
