Dâvâsı düştü, düzeni sürüyor

Yeni Asya'nın 12 Eylül mücadelesi

Türkiye 12 Eylül kamburunu hala üzerinden atamadı

Üsküdar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Öğretim Üyesi, 12 Eylül darbesinin dış güçler tarafından desteklendiğini belirterek, “Bütün askerî darbeler dış desteklidir. Hiçbiri, sadece iç dinamiklerle hareket etmez. Dünyadaki bütün askerî darbeler için aynı şeyi söyleyebilirim. Türkiye’de olmuş ve olabilecek bütün askerî darbeler dış desteklidir.” dedi.

Sorunlar demokrasiyle çözülmeli

Arıboğan, Türkiye’nin demokratik kültürü benimseyerek her şeyi, her türlü sorunu bu demokratik araçlar yoluyla çözmeye çalışmasının çok önemli olduğunu kaydederek, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Çok güçlü, köklü bir yapımız olduğunu düşünüyorum. Gelir geçer zor dönemlerimiz olabilir, daha otoriter yönetimlerin, daha ciddî güvenlik problemler söz konusu olabilir, ama şunu hiç unutmamak lazım; birinci öngörümüz doğruysa, yani bütün askerî darbeler eğer gerçekten dış kaynaklı olarak yapılıyorsa Türkiye’nin hayrına olmaz, başka birilerinin işine yarar. İyi gibi görünen birçok şey uzun vadeli kötü sonuçlara yol açar. 12 Eylül askerî darbesinin böyle bir yan etkisi olmuştur. O anda anarşiyi bitirmiş olabilir, ama uzun dönemde Türkiye’nin bugün bile yaşadığı bazı sorunların temel kaynağının 12 Eylül’den kaynaklandığını söyleyebiliriz.”

Kriz süreci hızlandırdı

Arıboğan, ülkede yaşanan ekonomik krizlerin ve siyasî sıkıntıların, ABD’nin, Kıbrıs müdahalesi sonrası Türkiye’ye uyguladığı ekonomik ambargonun, darbe sürecini hızlandırdığını söyledi.

***

Herkesin gözü bu belgelerde

BBC Türkçe, 2011 yılında Bilgi Edinme Yasası kapsamında yapılan bir başvuru üzerine gizliliği kaldırılan ABD Dışişleri Bakanlığı belgelerine ulaştı. İlk kez kamuoyuna açıklanan bu belgeleri yayınlamaya başlayan BBC çarpıcı detayları gün yüzüne çıkardı. Yazışmaların ilkinin tarihi 12 Eylül 1980 günü. Darbeden kısa bir süre sonra yazıldığı anlaşılan ve dönemin Ankara Büyükelçisi Spain imzasını taşıyan bu yazışma, “Gizli” ibaresine sahip. Dışişleri Bakanlığı’nın bu belgeyi paylaşmadan önce bazı kısımlarını çıkarttığı görülüyor. 

‘Çok iyi tanıyoruz’

Ordunun (yönetime) el koymasının ardından ABD-Türkiye ilişkileri” başlıklı yazışmada Spain, darbenin hemen ertesinde şu değerlendirmeleri yapıyor: “Mevcut askerî liderlerin tamamını iyi tanıyoruz ve özellikle de NATO üyeliği başta olmak üzere Türkiye’nin güvenlik ya da dış politikasında değişim yaşanacağı yönünde bir endişe taşımamıza da gerek yok. Buradaki esas mesele, bu çıkarları etkin ve hızlı bir şekilde yeniden tesis edilen demokratik ortamda da korumak olacak. Ancak bunun olmayacağına inanmak için de herhangi bir sebep bulunmuyor. Bu ilk günlerde daha da önemli olan ise bizim kamuoyu önündeki tutumumuz. ABD devleti adına konuşan sözcülere, durumu yakından takip ettiklerini söylemelerini ve yorumlarını Türkiye’nin NATO üyeliği gibi dış politika yaklaşımlarında herhangi bir değişim görmeyi beklemedikleri yönündeki ifadelerle sınırlı tutmalarını öneriyoruz.” Büyükelçi Spain’in kaleme aldığı yazışmanın askerî liderlerle ilgili değerlendirmeleri ihtiva eden paragrafının başlangıç kısmının ise belgelerin gizliliği kaldırılmadan önce ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından metinden çıkartıldığı görülüyor.