Ortadoğu’nun en yoksul ülkelerinden Yemen’de Suudi Arabistan’ın öncülüğünde başlatılan savaş altıncı yılını doldurdu. Ortadoğu’da arka arkaya patlak veren Arap isyanları sırasında tohumları atılan, dış aktörlerin sahaya müdahalesi ile büyüyen bir savaşın ortasındaki Yemen’de, son altı yılın bilânçosu ağır. BM’ye göre savaş, dünyanın en ağır insanlık krizi. Yüz binden fazla insanın vefat ettiği tahmin edilen savaşta, halkın yüzde 80’i yardıma muhtaç. Kıtlık ve sağlık hizmetlerindeki yetersizlikler sebebiyle âcilen tedbir alınmazsa bilânço daha da ağırlaşabilir.

Nasıl başladı?

dw Türkçe’nin haberine göre, savaşın kökeni Arap coğrafyasında 2010’ların başında patlak veren isyanlara kadar uzanıyor. Aşiret bağları, ideoloji ve mezheplerle iç içe geçmiş bir siyasî yapısı olan Yemen’de, 2011 yılında geniş çaplı protestolar patlak verdi. Bu protestolar Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih’in 33 yıllık iktidarına karşıydı. 

Söz konusu protestoların ön saflarında, ülkenin Zeydî-Şiî nüfusunun çoğunluğunu oluşturduğu bir dinî-siyasî grup olan ve geniş bir kitlesi bulunan Husiler vardı. Protestolar devam ederken Şubat 2012’de koltuğunu yardımcısı Abdurabbu Mansur Hadi’ye bıraktı. Hadi’nin başkanlık koltuğuna oturması, Husileri memnun etmedi. Takvimler Ocak 2015’i gösterdiğinde, eski Devlet Başkanı Salih yanlılarıyla beraber Sana’daki başkanlık sarayını kuşatıp Hadi’yi istifaya zorladılar. 

Önce memleketi Aden’e, ardından tıpkı selefi Salih gibi S. Arabistan’a kaçan Hadi, ülkeye geri döndüğünde istifasını geri çekti ve yaşananları bir “darbe” olarak nitelendirdi.

Savaşın gerekçesi

Suudi Arabistan da desteklediği devrik lider Hadi’nin, Sana’daki başkanlık koltuğuna tekrar oturması hedefiyle BAE, ABD, İngiltere ve Fransa’nın da içinde olduğu uluslar arası bir savaş koalisyonu kurup komşusu Yemen’i havadan vurmaya başladı. 

Dünyanın en önemli petrol üreticilerinden S. Arabistan’a komşu olan Yemen, kuzey hattı boyunca Körfez ve Umman Denizi’ne açılan kıyısı olduğundan stratejik önem arz ediyor. 

Savaşın sebepleri arasında bu stratejik-ekonomik çıkarları görenlere ek olarak, savaşı Suudi Arabistan’ın İran’la girdiği bir bilek güreşi ve bölgedeki aktörlerin vekâlet savaşı olarak tanımlayanlar da var.

Her 10 dakikada bir çocuk ölüyor

BM tabiriyle Yemen’deki savaş, dünyanın “en büyük” insanlık krizine yol açtı. BM’ye göre altı yıldan uzun süredir devam eden savaş sebebiyle 28 milyonluk ülkede 24 milyon insan, insanî yardıma muhtaç. Ülkede savaş sebebiyle kıtlık yaşanıyor. BM’nin son raporuna göre, tedbir alınmazsa bu yıl içerisinde 16 milyon Yemenli aç kalacak. Ülkedeki beş yaşın altındaki 400 bin çocuğun da açlıktan etkilendiği belirtiliyor. Londra merkezli çocuklara yardım örgütü Save the Children, sadece 2015 ile 2018 arasında 85 bin çocuğun “ciddî akut açlık” sebebiyle öldüğünü rapor etmişti.