İzlanda gençlerİnİ kurtarıyor

İzlanda, uyuşturucu ve kötü alışkanlıkları sona erdirmek için anne babalarla ortak program uyguladı. Buna göre anne babalar çocuklarıyla daha fazla vakit geçirmeleri için teşvik ediliyor. Her aile çocuklarının okul dışı aktivitelerde kullanabilmeleri için 300 dolar limitli karta sahip olabiliyor. 1992 yılında İzlanda, 14-16 yaş arasındaki vatandaşlarına uyuşturucu ve alkol kullanımıyla ilgili bir anket yaptı. Sonuçlara göre gençlerin yüzde 25’i her gün sigara içiyordu ve yüzde 40’ı geçen ay içerisinde en az bir kere sarhoş olmuştu. Bu sonuçlar elde edildikten sonra İzlanda olaya el atmaya karar verdi ve sonuç inanılmazdı. 

Aileleriyle vakit geçirenler ikiye katlandı

Programın 1997’den 2012’ye kadar olan ilk 15 yılında aileleriyle vakit geçiren çocuk sayısıyla beraber organize sporlara katılan çocukların sayısı da ikiye katlandı. Bununla beraber bu yaş grubunda sigara, alkol ve esrar kullanımı büyük düşüş gösterdi. Acaba Türkiye’de de bu sistem uygulanabilir mi? Belki uygulanabilir, ama böyle bir projenin dar alanda uygulanması ve temelden yapılandırılması gerekir. Buradaki ana farklardan birisi ise İzlanda’yla Türkiye arasındaki nüfus farkı. İzlanda yalnızca 334.000 kişilik bir nüfusa sahipken Türkiye 80 milyon nüfusa sahip. Bir de toplum yapısındaki ve kültürel farklılıklar var. Küçük bir şehirde de uygulanmaya çalışılsa İzlanda’daki aynı yöntem burada netice vermeyebilir. Bir diğer mesele de siyasetçilerin kısa dönemde başarı getirecek projeleri seviyor olması. Türkiye siyasetçileri genel itibariyle 20 yıl içinde sonuç verecek planları değil de bir dahaki seçimlerinde halka sunabilecekleri hızlı-pratik projeleri tercih ediyor. İzlanda’da ise uzun vadeli projelere maddî destek vermekten çekinilmiyor. Bu problemi çözmenin yolu da elbette uzun vadeli düşünmek ve halkın çıkarlarını esas maksat yapmaktan geçiyor. 

Kişiler problemleriyle yüzleşiyor

Mosaic adlı dergide yazar olan Emma Young, İzlanda’daki değişiklikleri şöyle anlatıyor: “Bugün Avrupa genelinde temiz yaşayan genç nüfusa baktığımızda İzlanda başı çeken ülkelerden. Bir ay önce en az bir kere sarhoş olan 15-16 yaş arası gençlerin oranı 1998’de yüzde 42 iken bu oran 2016’da yüzde 5’lere kadar düşmüş durumda. Esrar kullanma oranı yüzde 17’den yüzde 7’ye ve her gün sigara içenlerin oranı yüzde 23’ten yüzde 3’e kadar indirilmiş.” Bu inanılmaz başarıyı sağlayabilmek için İzlanda, uyuşturucu ve içkinin insanlar için bir çeşit stresle baş etme yöntemi olduğu üzerine çalışmalar yapan psikoloji profesörü Harvey Milkman’ı işe aldı. Milkman’ın keşfettiğine göre insanlar stresle nasıl başa çıkmak istediklerine göre uyarıcı ya da yatıştırıcı madde kullanıyorlar. Sarhoş olmak ve eroin kullanmak kişiyi uyuştururken; hız, kokain ve diğer uyarıcı maddeler kişileri problemleriyle yüzleştiriyor. Ama bundan önce Milkman, insanların neden uyuşturucuya başladıklarını ve daha sonra neden almaya devam ettiklerini merak etti. Deneyimlerini Young’a aktaran Milkman şunları söyledi: “İşte kendi açımdan aydınlandığım an buydu. Gençler hiç uyuşturucu kullanmamış olsalar bile uyuşturucu kullanmanın eşiğindeler. Çünkü bu onların stresle baş etme yöntemleri.”

Akşam sokağa çıkmak yasak

İzlanda’da uyuşturucu ve alkol tüketimi üzerine yapılan ilk anket işte o zaman yapıldı. Bilgileri taze tutmak içinse bu anket her yıl yapılıyor. Anketten sonra İzlanda’nın uyuşturucu bağımlısı ve sarhoş gençliğini frenlemek için “Youth in Iceland/İzlanda’da Gençlik” adı altında basit tedbirler uygulayan bir proje hayata geçirildi. Alkol satışlarına 20 ve sigara satışlarına 18 yaş sınırı getirilirken 13-16 yaş arası çocuklara kışın akşam 10’dan sonra yazın ise gece yarısından sonra sokağa çıkma yasağı getirildi. Aynı zamanda ebeveynler çocuklarıyla daha fazla vakit geçirmeleri için, çocuklar ise okul dışı aktivitelere katılmaları için teşvik ediliyor. Reykjavik adlı şehirde her aile çocuklarının okul dışı aktivitelerde kullanabilmeleri için 300 dolar limitli Leisure Card adlı karta sahip olabiliyor.

Gençler sanata yönlendirildi

Milkman, Amerika’nın Denver şehrinde gençlere uyuşturucu ve suç yerine alternatifler sunma girişimi olan “Project Self-Discovery/Kendini Keşif Projesi”ni hayata geçirdi. Milkman’ın ifade ettiğine göre uyuşturucuya karşı olan bilinçlendirmelerin neticesiz kalmasının sebebi kimsenin bunlara ehemmiyet vermemesi. İşte bunun yerine Milkman, gençlere yapacakları daha iyi bir şey verdi. Çocuklar bu projede müzik, sanat dalları, dövüş sanatları gibi farklı alanlarda istedikleri şeyle ilgilenmeyi seçebildiler. Bu program aynı zamanda çocuklara hayat becerileri de kazandırdı. Bu tam bir başarıydı. Amerika’da uygulanan bu başarılı projeden hemen sonra Milkman İzlanda’da çalışmak üzere oraya dâvet edildi.

Kaynak: https://amp.fastcompany.com/3067732/ iceland-fixed-its-teen-substance-abuse-problem-by- giving-them-something-better-to-do

Çeviri Haber: Seher Kaya