İran’da reformcu Sharq Gazetesi’ne 19 Nisan’da beyanat veren akademisyen Sadık Zibakalam “İsrail’in İran’a saldırabileceğini ve Tahran’ın en kötü senaryoya hazırlıklı olması gerektiğini” belirtiyor. Zibakalam’la yapılan röportajdaki uyarılar karşısında, muhafazakârların sert tepkisi biliniyor.

Ayrıca muhtemel İsrail saldırısı hakkında, İran’da muhafazakârlar ve reformcular ülke basınında “İran’ın jeopolitik denklemi”ni de tartışıyorlar. Siyasî analist Ali Bigdeli’nin reformcu gazete Setareh Sobh’un 19 Nisan’daki beyanı “bölge jeopolitiğinin İran’ın lehine olmadığı ve bu krizin tek çözümünün diplomasi olduğu” şeklinde.

Diğer taraftan 19 Nisan tarihli muhafazâkar Vatan Emrooz gazetesi de “14 Nisan saldırısının İran-İsrail gölge savaşına son verdiğini ve Tel-Aviv yönetiminin saldırının ardından Tahran’ın Batı Asya’da oluşturduğu yeni güç dengesini değiştirme ihtimalinin bulunmadığını” kaydediyor. Yani 14 Nisan sonrasında İran’da muhafazâkar ve reformcu basında farklı değerlendirmeler görmek mümkündür.

Bununla birlikte “İsrail’in henüz karşı saldırıya geçmemesi de bir seçenektir” ifadesini kaydeden İran’ın resmî haber ajansı IRNA’nın “İran’ın meşru savunmasının ardından İsrail’in 5 muhtemel senaryosu”nu yayınladı:

1-İran’a doğrudan ve acil saldırı: ABD’nin destek vermesi halinde İsrail, öncelikle askerî üsler ve petrol tesisler olmak üzere İran’daki hedeflere saldıracak. Ancak durumun kontrolden çıkması ve savaşın üçüncü ülkelere yayılma ihtimali nedeniyle İsrail’in, İran’ın nükleer tesislerine saldırmasına pek ihtimal verilmiyor. 

2-İran dışında “Direniş Ekseni”ne saldırı: İsrail’in Lübnan’daki Hizbullah, Suriye’deki İran ve Suriye rejiminin hedeflerine saldırması muhtemeldir. İran’ın Direniş Ekseni ise başlıca “İran, Suriye, Lübnan’da Hizbullah, Yemen’de Ensarullah (Husiler); Irak’ta Esa’in Ehl-i El-Hak, Hizbullah El-Nucuba, Kata’ib El-İmam Ali, Kata’ib Hizbullah, Kata’ib S. El-Şuheda; Afganistan’da Fatemiyyun; Pakistan’da Zaynebiyyun” unsurlarından meydana geliyor.

3-Diplomatik saldırı ve yaptırım baskısı: İsrail, İran’a karşı BM Güvenlik Konseyi’nden kararı çıkartabilir. Bu senaryo gereğince, “14 Nisan meşru savunmasında İran SİHA ve füzelerinin hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle, Ürdün tarafından düşürülmesi tecrübesi” üzerinden diğer ülkeler için de bu muhtevada bir karar çıkartılabilir. Buna karşılık Güvenlik Konseyi’nde Rusya ve Çin’in olası karara aleyhte oy vermesi de söz konusu. Birde İsrail, İran’a yönelik yaptırımlar için ABD ve Avrupa hükümetleri nezdinde girişimlerde bulunabilir. Ayrıca İsrail, İran’a koordineli bir baskı yapması hususunda G7 ülkelerinde de lobi faaliyeti yürütebilir.

4-İran’a İsrail ve Batı ortak saldırısı: İsrail, Avrupa ve ABD’nin desteğiyle İran’a askerî operasyon yapabilir. IRNA bu senaryonun kesinlikle uzun vadeli bir savaşa yol açacağından en kötü ihtimal şeklinde değerlendiriyor.

5-İsrail’in Gazze’de ateşkes ilan etmesi: IRNA’ya göre, İran-İsrail geriliminin ana sebebi Gazze’deki savaş. Bu bağlamda İsrail’in kendi topraklarına yönelik saldırıları durdurması için hemen Gazze’de ateşkes talep eden 25 Mart 2024 tarihli BM Güvenlik Konseyi kararını uygulamaya başlamalıdır. Zaten kararda geçtiğimiz Ramazan ayı içerisinde ateşkes sağlanması amaçlanıyordu.

14 Nisan saldırısı, İran basınında muhafazâkarlar ve reformcular arasında tartışmaya başlattı. IRNA’nın 5 muhtemel senaryosu, muhafazakârların ana çizgisi durumunda. Dolayısıyla reformcuların da daha fazla görüş bildirmeleri kuvvetle muhtemeldir.