Türkiye 2018’i Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) önünde hakkında en fazla dava başvurusu olan dördüncü ülke olarak tamamladı. AİHM başvurularında “adil yargılanma hakkı” ve “ifade özgürlüğü”nün ihlâli başı çekiyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) 2018 bilânçosu Strasbourg’da açıklandı. AİHM Başkanı, İtalyan yargıç Guido Raimondi tarafından açıklanan verilere göre, 2018 sonunda Strasbourg Mahkemesi gündeminde Avrupa Konseyi üyesi 47 devlete karşı toplam 56 bin 350 dava başvurusu bulunuyor. AİHM gündemindeki toplam dâvâ başvurusu sayısı 2017 sonunda 56 bin 250 olarak açıklanmıştı.
Türkiye’den 7 bin 100 başvuru
Türkiye hakkında 2018 sonunda AİHM gündeminde işlem gören veya görmeyi bekleyen toplam 7 bin 100 dâvâ başvurusu bulunuyor. DW Türkçe’nin haberine göre, Türkiye bu rakamla Rusya (11 bin 750), Romanya (8 bin 500) ve Ukrayna’nın (7 bin 250) ardından dördüncü sırada yer alıyor. Türkiye 2017 yılını Romanya ve Rusya’nın ardından 7 bin 500 dâvâ başvurusuyla üçüncü sırada kapatmıştı.
Öncelikli dâvâlar
Türkiye, AİHM’nin “öncelikli dâvâ” politikasında da önemli bir yere sahip. En ağır ve acil insan hakkı ihlâli idddialarıyla ilgili başvuruları kapsayan öncelikli dâvâ kategorisinde 2018 sonunda 20 bin 613 dosyanın işlemde olduğu açıklandı. Bu sayıda 2018 başına oranla yüzde 15 artış gözlemlendiği, bu artışın büyük ölçüde Rusya’dan gelen “tutukluluk şartları” başvuruları ile Türkiye’den gelen “yasal olmayan tutukluluk sürelerine” ilişkin başvurulardan kaynaklandığı bildirildi.
Türkiye hakkında 146 karar
AİHM 2018’de toplam bin 14 (1 014) dâvâda karar açıkladı. Rusya bu alanda hakkında 248 dâvâ kararıyla ilk sırada yer aldı. Rusya’yı sırasıyla Türkiye (146), Ukrayna (91), Romanya (82) ve Macaristan (38) izledi. AİHM geçen yıl Finlandiya, Lihtenştayn, Monako ve San Marino hakkında hiçbir dâvâ kararı açıklamadı. AİHM Türkiye’den gelen dâvâlarla ilgili 2018’de açıkladığı kararlarda en fazla AİHS’nin “adil yargılanma hakkı” ve “ifade özgürlüğü” maddelerinin ihlâl edildiğine hükmetti. Türkiye geçen yıl bir kez daha AİHM önünde hakkında en fazla ifade özgürlüğü ihlâline hükmedilen devlet oldu. AİHM tarafından geçen yıl tüm Avrupa’dan gelen toplam 77 dâvâda ifade özgürlüğü ihlâline hükmedildi. Bu kararların 40’ını Türkiye’den gelen davalar oluşturuyor.
Karar verilmeden anlaşmaya varılan dâvâlar
Bu arada Türk hükümeti geçen yıl geçmişe oranla çok daha fazla dâvâyı “tek taraflı beyan”, yani AİHM’nin bir dâvâda ihlâl kararı vermesini beklemeksizin o dâvâda devletin hatasını kabul edip dâvâcıya tazminat ödeyerek kapattı. AİHM istatistiklerine göre 2018’de Türkiye’ye karşı 146 dâvâ başvurusu bu şekilde sonuçlandı. Bu rakam 2016’da 65, 2017’de 52 olarak kaydedilmişti.