|
Yeni anayasa ihtiyacı
Yeni ve “sivil” bir anayasanın ülkemizin acil bir ihtiyacı olduğu epey bir zamandır konuşuluyor. Başbakan da geçen hafta bu konuya temas ederek, “sivil anayasa”nın Nisan’da yeniden gündeme getirileceğini söyledi. Yeni bir anayasaya olan ihtiyaç konusunda yaygın bir toplumsal destek olduğu da görülüyor.
Bu kanaatte olanlar sadece kabaca liberal-demokrat diyebileceğimiz aydınlardan oluşmuyor; iktidar partisine destek veren seçmen tabanı yanında, başka partilerin seçmenlerinin bir kısmı ve kimi partisizler de bu gruba dahil. Ayrıca, DTP’nin ve genel olarak Kürtlerin yeni bir anayasa girişimini destekleyeceklerini umabiliriz. Bu yaygın toplumsal desteğe rağmen, muhtemel bir sivil anayasa girişimine karşı hatırı sayılır bir muhalefet potansiyeli bulunduğu da açık.
Nitekim, daha önceki Özbudun heyeti taslağına karşı güçlü bir direniş gösterilmiş olduğunu herkes hatırlayacaktır. O kadar ki, statüko güçlerinin ve sistem içindeki konumlarını statükonun değişmezliğine bağlı gören kesimlerin bu direnişi söz konusu “sivil anayasa” girişiminin akamete uğratılmasını sağlayabilmişti. Şüphesiz, izlediği yöntemin eleştiriye açık olmasının da etkisiyle, AKP’nin kendi başladığı işten kolayca caymasının da bunda rolü var. Bunları hatırlatmamın nedeni, “sivil anayasa” girişiminin yeniden canlandırılmasının karşı karşıya kalması muhtemel temel bir zorluğa dikkat çekmektir. Peki ama bu zorluk yeni anayasa meselesini tamamen gündemimizden çıkarmamızı gerektirir mi? Bana göre gerektirmez, aksine tam da bu nedenle sivil anayasa Türkiye için fevkaláde acil bir ihtiyaçtır. Türkiye’nin liberal-demokratik ilke, kural ve kurumları somutlaştıracak yeni bir anayasaya gerçekten de ihtiyacı var. Çünkü:
1. Türkiye’deki cari rejime hakim olan, bir yandan halka öbür yandan da “hukuk”a dayanan liberal-demokratik bir meşruluk anlayışı değildir. Bu rejimin ana meşruluk referansı resmi ideolojidir. Ne var ki, bu Türkiye için de facto bir durum olmanın ötesinde, aynı zamanda “anayasal” dayanağı da olan bir durumdur. Onun içindir ki, siyasi rejimin meşruluğunu sadece halka ve evrensel hukuka dayandıracak yeni bir anayasaya acilen ihtiyacımız var.
2. Türkiye’nin rejim sorunlarının neredeyse tamamı bu “ideolojik anayasa” anlayışından kaynaklanmaktadır. Son birkaç yılda yaşadıklarımızın da tekraren teyit ettiği gibi, özgürleşme ve demokratikleşme yönündeki her açılıma gösterilen -ve sonunda başarılı da olan- direniş en büyük gücünü resmi ideolojiye yaptığı atıftan almaktadır. Bunun, “Atatürkçülük” veya “Kemalizm” olarak ifade edilen bu ideolojiye yapılan atfın samimi olup olmamasıyla veya “Atatürkçü düşünce sistemi”nin doğru anlaşılıp anlaşılmamasıyla da ilgisi yoktur. Mesele, devlet ideolojisinin sorgulanamazlığının statükonun değişmezliğini garanti etme peşinde olanlara dokunulmazlık sağlıyor olmasıdır.
3. Cari rejimin, sözde çoğulculuğun gereğiymiş gibi takdim edilen ama aslında vesayetçi anlayışın bir yansıması olan kimi kurumlarının da temel dayanağı aynı resmi ideolojidir. Bu kurumlar demokratik sürece vesayet etme cüretini gösterebildikleri her durumda bu tutumlarını resmi ideolojiye atıfla meşrulaştırmaktadırlar. Keza, resmi ideolojiyle bütünleşmiş korporatist felsefe de kimi örgütlü kesimlerin her türlü değişim talebine karşı “Devlet” -yani, statüko- etrafında kenetlenmelerini kolaylaştırmaktadır.
Sonuç olarak, şimdiye kadar müteaddit defalar dile getirilmiş olan ve akla gelebilecek başka nedenler bir yana, sırf bu belirttiğim nedenler bile Türkiye’nin yeni anayasa ihtiyacının sahici bir ihtiyaç olduğunu göstermeye yeter.
Mustafa Erdoğan, Star, 19.2.2009
|
