Türkiye, 3 milyar Euro mali yardım, AB’ye vizesiz seyahat ve üyelik müzakerelerine tekrar hız verilmesi karşılığında Avrupa'ya göçmen akışını kesecek tedbirler alacak.

Avrupa Birliği (AB) Türkiye ilişkileri tarihinde ilk kez düzenlenen AB-Türkiye zirvesinde Türkiye’de bulunan milyonlarca Suriyeliye Avrupa kapısını kapatacak anlaşma sağlandı. Türkiye, mültecilerin Avrupa'ya göçünü engellemeyi ve ülkede kalıcı olmalarını temin edecek düzenlemeleri yapmayı kabul etti. Anlaşmanın karşılığında ise AB, Türkiye’ye 3 milyar Euro yardım etmeyi kabul etti. Türkiye’nin "vize muafiyeti bütün Türk vatandaşlarına sağlansın" talebine de olumlu karşılık verildi. Mülteci kriziyle mücadele için anlaşılan eylem planının uygulanması şartında, Türk vatandaşlarına Ekim 2016 tarihinden itibaren vize muafiyeti verileceği de sonuç beyannamesinde bildirildi. 

Ankara'nın en az 5 fasılda müzakerelerin açılması talebi ise tam karşılık bulmadı. Bir yıldır açılmayı bekleyen 17. faslın 14 Aralık tarihinde müzakerelere açılacağı belirtildi. Bunun dışında yeni fasılların açılması için ön hazırlıkların 2016 yılının ilk çeyreğinde yapılmasına dair niyet bildirgesinden öte gidilmedi. 

YARDIM TAAHHÜDÜ VAR, TARİH YOK

Sağlanan anlaşmaya göre AB, yasa dışı yollardan Avrupa'ya gitmek yerine Türkiye'de kalması sağlanacak 2 milyondan fazla mültecinin yaşam koşullarının iyileştirilmesi için Ankara'ya 3 milyar Euro vermeyi kabul etti. Bu yardımın hedefi geçici koruma statüsü altında yaşayan yaklaşık 2 milyon Suriyelinin eğitim, ekonomi ve sağlık hizmetlerine katılmalarını sağlayacak şartlarının yürürlüğe konması için gereken adımların atılması. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre Suriye'de iç karışıklıkların başladığı 2011'den bu yana sadece 6 bin kişiye çalışma izni verildi. Ayrıca Türkiye’de eğitim yaşında olan 700 bin Suriyeliden sadece 200 binin dil engeli ve okulların kapasite sorunundan dolayı eğitim alabiliyor. 

Ayrılan bütçenin 500 milyonu doğrudan AB kaynaklarından sağlanacak. Kalan 2,5 milyar Euro ise 28 AB ülkesi arasında paylaşılacak. Prensipte verilecek yardım miktarında anlaşma sağlanmış olsa da, bu paraların ne zaman Türkiye’ye verileceği konusunda bilgi verilmedi. Buna karşılık bazı AB ülkeleri yükümlülüklerini Türkiye’nin eylem planını uygulamasına bağladı. 

VİZESİZ SEYAHAT

Türkiye ile AB arasında Aralık 2013 tarihinde başlayan Geri Kabul Anlaşması (GKA) ve karşılığında vizesiz seyahat diyalogunun da hızlandırılması kararlaştırıldı. Zirve sonrası açıklanan ortak bildiride GKA'nın Haziran 2016 itibarıyla "tamamıyla uygulanabilir" olması isteniyor. Buna karşılık 2016 sonbaharına işaret edilen vize muafiyeti ise vize yol haritasında belirlenen kriterleri yerine getirmesine bağlanıyor. 

Türkiye’nin yükümlülüklerini ne ölçüde yerine getirdiğini ölçmek için Avrupa Birliği, 2016 yılının Mart ayında ve sonbaharda iki ilerleme raporunu yayınlayacak. Bu raporlarda Türkiye’nin vize muafiyetine ilişkin yükümlülüklerine yerine getirmediği tespit edildiği takdirde vize muafiyeti de yürürlüğe girmeyecek. 

Vize muafiyetine ilişkin 2014 yılında yayınlanan ilk raporda Türkiye’nin 72 kriterden, 27’sinde yükümlülüklerini yerine getirmekten çok uzak veya herhangi bir olumlu gelişme olmadığı tespit edilmişti.