BİLİNMEK ALLAH’IN HAKKIDIR   

Allah yaratıcıdır ve yarattığı varlıklarla ilgili olarak takdir görmek, teşekkür edilmek, beğenilmek, hamd ve senâ edilmek, hakkı teslim edilmek Allah’ın hakkıdır. Nitekim hamd; genel mânâsı îtibârı ile mutlak medih, kayıtsız senâ ve şartsız övgü demektir.1 Ve sadece Allah’ın hakkıdır.  

Kur’ân, “Elhamdülillâh” kelimesiyle söze başlar.2 Zira kayıtsız şartsız hamd ve övgü, Allah’a âittir. Bütün mevcûdâtta övgü, medih ve senâ sebebi olan iyilikler ve olgunluklar Allah’ındır. Ezelden ebede kadar, her kimden her kime karşı gelen ve gelecek medh ü senâ hepsi Allah’a âittir. Çünkü medih ve övgüye sebep olan nimet, ihsân, kemâl, cemâl ve hamd edilmeye sebep her ne varsa, hepsi Allah’ındır.3 “Elhamdülillâh” kelimesi, gerçek övgüyü, hakîkî senâyı ve methi doğrudan Allah’a (cc) verir. Çünkü kâinâtta hadsiz olarak övülecek, sınırsız senâ edilecek ve şartsız methedilecek birisi varsa, O da Allah’tır. Allah’tan başka hiçbir kimse, hiçbir şahıs, hiçbir varlık, hiçbir mevcut, hiçbir makam sahibi gerçek övgüye, senâya ve methedilmeye lâyık değildir; câiz de değildir. 

İNSANIN GURURLANMAYA HAKKI YOKTUR

İnsana gelince… Bilinmek, tanınmak, övülmek, takdir toplamak ve maharetlerini göstermek arzûlarının aşırısı insan için bir zaaftır, bir kusurdur, bir haddini aşmışlıktır. Çünkü insanın bu duyguları mübalâğalı olarak kullanmaya hakkı yoktur. Çünkü bu hak Allah’a aittir. Çünkü insanın varlıklar üzerinde hakkı yoktur. İnsanın hakkı sadece şükürdür ve Allah’ı övmektir. 

 Övülen insanın gururlanması, böbürlenmesi ve büyüklenmesi şeytanın bir tuzağıdır. Çünkü insanın gururlanmaya, böbürlenmeye ve büyüklenmeye hakkı yoktur. Çünkü büyüklük Allah’a mahsustur. İnsan büyüklenirken, böbürlenirken ve gururlanırken Allah’tan utanmalıdır.

Allah, hamd edilmek ister. Fakat hamd edilmek Allah’a bir şey kazandırmaz. Bizi ise terbiye eder. Çünkü şükür ve hamd hem bizim Allah’a vefâ borcumuzdur, hem de Allah’ın bizim üzerimizdeki hakkıdır. 

AYİNELERDE GÖRÜNMEK 

Diğer yandan her şeyin, her güzelliğin, her olgunluğun, her kemâlâtın Sahibi de, kaynağı da, bizzat Allah’tır. Sonsuz cemalini ve sonsuz kemalini âyinelerde görmek ve göstermek istemesi, buna mecbur olduğundan değil; sırf böyle irade buyurduğundandır. Allah Maruf’tur. Yani tanınan ve bilinendir. Meşhud’dur. Eserleriyle müşahede olunan ve görülendir. Matlub’dur, istenen ve aranandır. Mabud’dur, kendisine ibâdet edilendir. Hamîd’dir, gerçek mânâda övgüye lâyık olandır. Mahmûd’dur, kullarınca hamd edilendir. Allah’ın kendi cemâlini görmek ve göstermek istemesi kendi sınırsız kemalinden ve kullarının da bunu hak etmesindendir. 

Nitekim hadis-i kutsîde buyurmuştur ki: “Ben gizli bir hazine idim. Bilinmek istedim ve mahlûkâtı yarattım.” 

Öte yandan, On Birinci Söz’ün başında geçen “cemâl ve kemâl sahibi” misâlinin açılımı, aynı Söz’ün devamında yeterli şekilde yapılmaktadır.4 Cemâl ve kemâl Sahibi olan ve mahlûkâtı “güzel ve eksiksiz yaratan” Cenâb-ı Hak Şâhid’dir, Hafîz’dir, Rakîb’tir, Basîr’dir, Semî’dir, Vedûd’dur. Yani Cenâb-ı Hak isimlerinin tecellîlerini mahlûkât aynasında izleyen, muhafaza eden, gözeten, gören, işiten ve sevendir. Burada; Allah’ın bunlara ne ihtiyacı var? Veya –hâşâ- başka Allah mı var? Ya da, başkasının gözüyle görmeye ne gerek var? gibi sorular mesnetsizdir. 

Biz muhtaç olduğumuz için görüp gösterebiliriz. Ama Cenâb-ı Allah ihtiyaç içinde olmaktan müstağnîdir, münezzehtir, müberrâdır, uzaktır, muallâdır. Cenâb-ı Hak buna muhtaç olduğu için değil; sırf öyle dilediği için ve böyle irâde buyurduğu için görür, gözetir, muhafaza eder, cemalini ve kemalini görür ve gösterir.   

GÜNÜN DUÂSI

Ey eşsiz kemal Sahibi! Ey nazirsiz cemal Sahibi! Ey benzersiz sıfatlar Sahibi olan Allah’ım! Nurunla kalbimizi tenvir eyle! Kemalinle gönlümüzü hidayet eyle! Rahmetinle taksiratımızı mağfiret eyle! Âmin.

Dipnotlar:     

1- İşârât’ül-İ’câz, s. 23. 2- Fâtihâ Sûresi, 1/1. 3- Mektûbât, s. 230. 4- Sözler, s. 113.