İnşallah de!

İnşallah kelimesi, Allah’ın geleceğe dönük cümlelerimiz arasında ve üslûbumuz içinde kullanmamızı istediği bir vahiy kelâmıdır. 

Malûm, bir kısım Yahudi ve müşrikler Peygamber Efendimiz’e (asm) mağarada üç yüz yıldan fazla yatan gençlerin hikâyesinin ne olduğu, Zülkarneyn hakkında ne bildiği ve ruhun ne olduğuna dair sorular sormuşlardı. Peygamber Efendimiz (asm) de o an cevap vermemiş, her gün kendisine gelerek âyetler indirip duran Cebrâil’in (as) bu sorularla ilgili de derhal âyetler indireceği kanaatiyle, “Yarın gelin, cevap vereyim.” demiş, ancak “inşallah” dememişti.  

Fakat Cebrail’in inmesi ve vahyin gelmesi haftalarca gecikti. Peygamber Efendimiz (asm) bundan müteessir oldu. Nihayet haftalar sonra Hazret-i Cebrâil (as) gelince Peygamber Efendimiz (asm) bunun sebebini sordu. Hazret-i Cebrâil de (as) sırayla Meryem Sûresi’nin 64. âyetini, Kehf Sûresi’nin 23. ve 24. âyetlerini ve Duhâ Sûresini indirdi. 

 O an indirilen âyetleri buraya alalım:

 “Biz ancak Rabbinin emriyle ineriz. Gelecek olan, geçmiş olan ve ikisi arasında bulunan ne varsa O’nun ilminde ve kudretindedir. Rabbin hiçbir şeyi unutmuş değildir.”1

“Hiçbir şey hakkında “Yarın bunu muhakkak yapacağım” deme. Ancak “İnşallah” deyip, Allah’ın dilemesi şartına bağlarsan müstesnadır. Unuttuğun zaman da, yine Rabbini an ve “Umulur ki, Rabbim beni bundan daha hayırlı ve doğru bir yola eriştirir.” de.”2

İNŞALLAH TELÂFFUZUNDA YANLIŞ OLAN      

Görüldüğü gibi Cenâb-ı Allah gelecekle ilgili konuşmalarımızda “İnşallah” dememizi emrediyor. Çünkü gelecek bizim elimizde değil. Gelecek Allah’ın takdirindedir. Gelecekte nasıl bir tecelli gerçekleşeceğini bilmiyoruz. Sadece olmasını arzu ettiğimiz şeyler söz konusu. İşte bunları konuşurken Allah’ın dilemesi şartına bağlayarak konuşmamız gerekiyor. Ki, “İnşallah” kelâmı bize bunu sağlıyor.     

Bu pencereden bakınca, “Allah nasip eder inşallah” gibi bir cümlede yanlışlık yoktur. Fakat bu kelime ile, gelecekle ilgili bir şeyler yapmayı kendi üzerimizden atan bir tembelliği veya kendi yapabileceğimiz şeyleri Allah’a havale eden vurdumduymazca bir havaleciliği kastetmemeye dikkat etmeliyiz. Yani bu kelimeyi, ihtiva ettiği manevî kuvveti istihfaf edici şekilde kullanmamalıyız. 

Bu kelime kararlılığımıza gölge düşürmüyor. Tam tersine, “Allah’ın dileği ile örtüşmesi halinde ben kararlıyım” manasını ihtiva ediyor. Oysa bazen kararsız olduğumuz ve hatta olumsuz düşündüğümüz bir meselede de –belki sırf muhataptan kaçmak için- “İnşallah” deyip geçiyoruz. 

Bu yanlıştır. 

Çünkü bu durumda bu kelâmı bir kaçış cümlesi olarak kullanıyoruz. Muhatabımız da bize inanmıyor ve güvenmiyor tabiî ki. “İnşallah’la maşallahla olmaz!” gibi nezaketsiz sözler sarf ediyor. Bu nezaketsizlikte bizim de payımızın olduğunu unutmamalıyız. 

Söz konusu yarınla ilgili eğer menfi bir kanaatimiz varsa açık konuşmalıyız. İnşallah kelimesinin gölgesine sığınmaktan sakınmalıyız. İnşallah kelimesini tezyif etmekten sakınmalıyız.

GÜNÜN DUÂSI

Ey gizli açık hallerimizi bilen! Ey bu günümüze merhamet eden! Ey yarınımızı en güzel biçimde takdir eden Allah’ım! Dilimizi tevhid kelâmıyla süsle! Kalbimizi tevhid kelimesiyle müzeyyen kıl! Amelimizi şehadet kelimesiyle bakiyatü’s-salihattan eyle! Âmin.

Dipnotlar:

1- Meryem Sûresi: 64. 2- Kehf Sûresi: 23, 24.