Keşmir uzun süredir nükleer güce sahip Pakistan-Hindistan arasında sorunlu bir bölgedir. Pakistan ve Hindistan’ın 1947’de İngiltere’den bağımsızlıklarını aldıktan sonra, yapılan anlaşmaya göre Keşmir halkına uygulanan seçim hakkı sonucunda, halk seçimini Pakistan’dan yana kullandı.
Bununla birlikte Cammu-Keşmir’in hükümdarı Maharaja Hari Singh’in topraklarını Hindistan’a mı ya da Pakistan’a mı katacağı konusundaki kararsızlık, bugünkü sorunun temellerini oluşturuyor. Burada başka nedenler de var elbette. Ancak Singh’in kararının beklenmeden Cammu-Keşmir’in, Pakistan tarafından Ekim 1947’de işgali ve Singh’in gelişmeler karşısında Hindistan’dan askerî yardım talebi çatışmaları ateşlemiştir. Bugün Pakistan kontrolündeki bölgeye “Azadî Keşmir”, Hindistan kontrolündeki alana da Cammu-Keşmir adı verilmektedir. Diğer taraftan Keşmir’in kuzeydoğusunda Çin’in işgali altındaki topraklara “Aksai Chin” denilirken, kuzeyde Pakistan’ın 1963’te Çin’e devrettiği ayrı bir bölge olan Şaksgam Vadisi de bulunmaktadır. Ayrıca Salchen-Glasier (Siaçen Buzulu) toprakları da Hint işgali altındadır (Yeni Asya, Muhammet Örtlek, 19.03.2019, Keşmir Sorunu-2).
Bugünlerde Cammu-Keşmir gündemde. Hindistan’da “16 Ağustos 2024’te Başbakan Narendra Modi’nin 2019’daki Müslüman çoğunluklu bölgenin yarı-özerkliğini elinden alıp, federal olarak kontrol edilen belediyeye indirgemesinin ardından”, Yeni Delhi, bölgede 10 yıl sonra ilk Meclis seçimlerini yapmaya hazırlanıyor. 18 Eylül - 1 Ekim 2024 tarihlerinde yapılacak seçimlerde yerel başbakan ve hükümet seçilecek. Ancak “asıl yasama gücü Yeni Delhi’de bulunmaya devam edecek”.
Uzun yıllardır Yeni Delhi’nin atadığı bir idareci ve bürokratlar tarafından yönetilen Cammu-Keşmir’de 3 aşamalı yapılacak seçimlerin oyları 4 Ekim 2024’te sayılacak. Cammu-Keşmir’in yerel politikacıları ise, tüm yasama yetkilerinin yerel Meclisi’e verilmesi için bölgenin tekrar eyalet statüsünün tanınmasını talep ediyorlar.
Bu talebin önemli savunucularından Keşmir Halk Demokratik Partisi (KHDP) Sözcüsü Mohit Bhan, bölgeye “gerçek demokrasi” talebini yinelerken, “seçimler 2019’da Cammu-Keşmir’den ayrılan Ladakh hariç 90 seçim bölgesinde” yapılacak. “Ladakh ayrılmadan önce bölge Meclisi’nde 87 üye mevcuttu. Ancak 2022’de Yeni Delhi, Hindular’ın çoğunlukta olduğu Cammu’ya 4 ve Müslümanlar’ın çoğunlukta olduğu Keşmir’e 3 sandalye eklemişti”. Dolayısıyla bir eşitsizlik söz konusu.
Cammu-Keşmir’de son seçimler 2014’te yapılmış ve Modi’nin Baharatiya Janata Partisi BJP) ile KHDP koalisyonu bölgeyi ilk defa yönetmişti. Fakat BJP 2018’de hükümetten çekilmiş ve Meclis de feshedilmişti. Bir yıllık siyasî istikrarsızlığın ardından, Hindistan yönetimi bölgeyi Cammu-Keşmir ve Ladakh olarak ikiye böldü. Hindistan Yüksek Mahkemesi de Aralık 2023’te Cammu-Keşmir’in özerklik ve eyalet statüsünü iptal kararını onayladı. Yerel siyasetçiler, bölgenin eski statüsünün geri verilmesinin peşindeler.
Diğer taraftan Hindistan kontrolündeki Cammu-Keşmir’deki silahlı gruplar, Yeni Delhi’ye karşı mücadele ediyorlar. Hint makamları, bu grupların Pakistan’ın desteklediği teröristler olduğunun iddiasındalar. İslamabad yönetimi bunu reddediyor. Birçok Keşmirli’nin zikredilen silahlı mücadeleyi “meşru bir özgürlük mücadelesi” şeklinde tanımladığı kaydediliyor.
Hindistan, silahlı grupların Cammu-Keşmir’deki faaliyetlerini, kendi egemenliğine tehdit algılıyor. Geçmişteki seçimler “bölgenin Müslüman liderlerince askerî işgal altında gayrî meşru” nitelemesiyle “seçimleri boykot etmişlerdi”.
Cammu-Keşmir seçimlerinin, Azadî-Keşmir’i ne yönde etkileyeceği hakkında birçok ihtimal var. Eyalet statüsünün iadesi tartışmalarıyla geçecek seçim sürecinde, başta Müslümanlar olmak üzere, diğer etnik-dinî-siyasî vb. grupların alacakları pozisyon merakla bekleniyor.