Aynı yıldönümüne tevâfuk eden büyük depremler, sarsıntılar var. Ama, önce siyasî, sonra da fizikî depremlerden söz edelim.
Yakın tarihte yaşanan siyasî deprem, 27 yıllık tek parti diktatöryasından sonra Demokrat Partinin iktidara gelmesidir.
Mâlûm, genel seçimler 14 Mayıs’ta (1950) yapılmıştı. Meclis’in toplanarak, önce Cumhurreisini seçmesi ve hemen ardından yeni kabinenin kurulması, ancak 22 Mayıs’ta mümkün olabildi.
Yani, 22 Mayıs 1950’de DP Genel Başkanı Celâl Bayar Cumhurbaşkanı seçilirken, Adnan Menderes de Başbakan sıfatıyla Bakanlar Kurulunu teşkil etti.
Böylelikle, çeyrek asır süren diktacı bir rejimden kurtulan Türkiye’de, hürriyet ve demokrasi rüzgârının hakim olduğu yeni bir döneme girilmiş oldu.
Ve, büyük yer sarsıntıları
Türkiye'de ve dünyada meydana gelmiş üç büyük deprem vardır ki, farklı yıllarda olmakla birlikte, her üçünün de yaşandığı günün 22 Mayıs olduğunu görmekteyiz.
Bu zelzeleler, tarihin bugüne kadar kaydetmiş olduğu en büyük, en şiddetli ve çok ölümlü en yıkıcı depremler listesinin de başında geliyor.
Bunların tamamının aynı Milâdî güne rastlıyor olması, haliyle dikkat çekici bir nokta.
Şimdi, tarih sıralamasına göre bu büyük sarsıntılar hakkında kısa bazı bilgiler aktarmaya çalışalım...
1) İstanbul Depremi
Uzmanların ifadelerine göre, yakın gelecekte şiddetli bir zelzeleye mâruz kalacağı kuvvetle muhtemel olan İstanbul'da, bundan yaklaşık iki buçuk asır evvel de büyük bir deprem yaşanmış.
22 Mayıs 1766'da yaşanan ve İzmit'ten Tekirdağ'a, hatta Gelibolu'ya kadar uzanan büyük Marmara fay hattının kırılmasıyla neticelenen bu depremde, yüksek tsunami dalgaları oluşmuş, Galata Kulesi, Topkapı Sarayı ve Fatih Camii başta olmak üzere, pekçok tarihî yapı ağır şekilde hasar görmüştür.
Bu depremin, Richter ölçeğine göre 8 şiddetini aştığı ve 5 binden fazla can kaybına yol açtığı, tarihî kayıtlarda ifade ediliyor.
O tarihte, İstanbul'un nüfusu 160 bin civarındaydı.
Şiddetin büyüklüğüne göre can kaybının az olmasının en önemli sebebi ise, genellikle şu şekilde açıklanıyor: Deprem, Kurban Bayramı’nın üçüncü günü olan Perşembe sabahı, gün doğumundan yaklaşık yarım saat sonra meydana geldi. Bu da, vatandaşların çoğunun sabah namazını kılmış ve dışarı çıkmış bir vakti gösteriyor.
2) Çin Depremi
Büyük deprem felâketinin hiç eksik olmadığı Çin’de, bundan tam 90 sene evvel bugün, pek şiddetli, yıkıcı ve çok ölümlü büyük bir deprem yaşandı.
Deprem tarihi kayıtlarına göre, 22 Mayıs 1927 tarihinde yaşanan bu depremde yaklaşık 200 bin kişi ölmüş, başta Xining olmak üzere birçok şehir yıkılmış, adeta yerlebir olmuştu.
O tarihteki depremin şiddeti ise, Richter ölçeğine göre 8.6 olduğu ifade ediliyor.
Çin’in nüfusu çok kalabalık olduğundan, yüksek orandaki insan ölümleri fazla dikkat çekmiyor.
3) Şili Depremi
Şili'de 22 Mayıs 1960 tarihinde meydana gelen bu deprem, tüm zamanların Richter skalasıyla ölçülmüş en büyük deprem olduğu kabul ediliyor.
Tesbitlere göre 9.5 şiddetine ulaştığı kabul edilen bu depremin merkez üssü, Başkent Santiago'nun yaklaşık 700 km. güneyindeki Valdivia şehridir.
Yaklaşık 4-5 bin insanın hayatına mal olan deprem, bazı şehirlerde binaların yüzde 80'ini yerle bir ederken, ayrıca Büyük Okyanus’ta çok büyük tsunami dalgalarının oluşmasına sebebiyet verdi. Öyle ki, bu dalgaların, 10 bin kilometre uzaklıktaki Güney Afrika sâhillerini bile etkilediği bile rivâyet edilir.
***
@salihoglulatif:
Özellikle 2004’ten sonra, hemen her fırsatta ve her vesile ile Üstad Bediüzzaman'a saldıran alçaklar,—Yeni Asya'ya sataşmaktan da geri durmayan—dengesiz Hasan Akar gibiler üzerinden, yine kinlerini kusmaya başladılar.