Bugün birbirinden bağımsız iki ayrı hadiseden söz edelim.

Birincisi, Rus birlikleri ve Ermeni çetelerinin işgali altındaki Bitlis’in kurtuluşu: 8 Ağustos 1916.

İkincisi, Müslüman Türklere yapılan zulmün had safhaya ulaştığı Kıbrıs’ta, bağımsızlığa giden yolun kararlı bir safhası: 8 Ağustos 1964.

Şimdi, sırasıyla bu iki hadiseye dair bazı bilgileri nakledelim.

Bitlis Boğazı geçilemedi

Birinci Dünya Harbinin ortalarında, 1 Mart 1916 tarihinde Rusların işgaline uğrayan Bitlis, yine aynı yılın 8 Ağustos'unda işgalden kurtarılmış oldu.

Gönüllü Alay Kumandanı Fahrî Albay (Miralay) olarak milis kuvvetlerinin başında çarpışan Bediüzzaman Hazretleri de, kuşatmanın ardından yaşanan şiddetli çatışmalar esnasında yaralanarak Ruslara esir düştü.

O vakte kadar, talebeleri ve emri altındaki milis askerlerinin çoğu şehit düşmüş olmasına rağmen, yine de direnerek şehir ahalisinin tahliye edilmesini sağladı.

Çok az sayıdaki bir grup fedaisi ile göğüs göğüse çarpışmalara katılan Bediüzzaman, şehrin girişinde yer alan kale duvarı önünde talebesi ve yeğeni olan Ubeyd, alnından vurularak şehit düştü. 

Gariptir ki, Ubeyd, o gün bayramlığını giymişti.

Dayısı Üstad Bediüzzaman ise, yaralı halde 36 saat kar ve buz ile kaplı bir su kanalı içinde ayağı kırık bir vaziyette kaldıktan sonra, bir şekilde durumu fark edilerek esir alınmıştı.

Talebesi Molla Münevver’in naklettiğine göre, Bediüzzaman, esir edildiği esnada düşman kumandanına hitaben "Bitlis'i geçemeyeceksiniz ve burayı da kısa zamanda terk edeceksiniz" diyordu.

Söyledikleri ayniyle vâki oldu. Ermeni takviyeli Rus birlikleri, şehrin güney tarafındaki derin vadide yer alan Delikli Taş’ı geçemedi ve işgalden beş-altı ay kadar sonra Bitlis’i bütünüyle terk etmek zorunda kaldı.

Rus işgalinden evvel çok parlak bir dönem yaşayan Bitlis'in o zamanki nüfusu 30.000'in üzerindeydi.

Şehirde muallim mektebi, askerî ve sivil lise ile bir Amerikan koleji bulunmaktaydı.

Bitlis, Şark dünyasında gözde bir ilim ve kültür merkeziydi.

C. Topel, Kıbrıs semâlarında

Türk Hava Kuvvetlerine bağlı jet uçakları, Kıbrıs Adası üzerinde Rumlara karşı ilk ihtar uçuşunu yaptı. (8 Ağustos 1964)

Uzun bir zamandan beri, Adadaki Türkler ve Rumlar arasında huzursuzluk yaşanıyor, korumasız Türk köylerine baskınlar yapılıyor, mâsum insanların kanları acımasızca dökülüyordu.

Bu durum karşısında harekete geçen Türk tarafı, beş yıl evvel (19 Şubat 1959'da Londra'da imzalanan Zürih Antlaşması) elde etmiş olduğu "garantörlük hakkı"na dayanarak, caydırma maksatlı sembolik bir müdahalede bulundu. Birkaç savaş uçağını adanın üzerinden uçurarak, yapılan zulmü durdurmak istedi.

Bir gün sonra ise, beklenmedik elim bir hadise yaşandı. Eskişehir'den Kıbrıs'a 4'lü Filo Komutanı olarak gönderilen Cengiz Topel’in uçağı, uçuş esnasında yerden isabet alarak Rum tarafına düştü.

Cengiz Topel, paraşütle atlamayı başardı. Fakat, Rumlar tarafından önce esir alındı, ardından da katledildi. Böylelikle, Kıbrıs'ta ilk hava harp şehidi verilmiş oldu.

Topel'in hastahanede vefat ettiği kesinleşti. Ancak, Rum tarafı cenazeyi vermek istemedi. Israrlı teşebbüsler neticesi, şehit yüzbaşının naaşı ancak 12 Ağustos günü alınabildi.

Cengiz Topel'in cenazesi, Kıbrıs, Adana, Ankara ve İstanbul'da yapılan törenlerden sonra, 14 Ağustos 1964 günü Edirnekapı'daki Sakızağacı Hava Şehitliği'nde toprağa verildi.

@salihoglulatif: Hata ve kusurumuzu dostça gösterene teşekkür ederiz. “Teşeffi-i bilgayz” kàbilinden, yıkıcı tenkitlerde bulunanları, yahut şahsî hata ve kusurları umum camiaya mal etmeye çalışanları ise, Rabbimize havale ederiz.