Aradan yarı ömürlük bir zaman geçti: 12 Eylülcülerin hazırlatmış olduğu “Darbe Anayasası”, 7 Kasım 1982’de referanduma götürüldü.

Haftalar-aylar süren zulüm, baskı, tehdit ve tek taraflı propagandalar neticesi yapılan seçimde, Anayasayı “Kabul” nisbetinin % 90'ın da üzerinde görüldü.

O gün itibariyle, darbeciler bir kez daha kazandı; millet ise kaybetti. Söz konusu kayıp, otuz beş senedir devam edip gidiyor.

Ara ara Anayasa üzerinde yapılan gösterişli değişiklikler bile, en feci, en hayatî bir yarayı pansuman etme ciddiyet ve ehemmiyetini kazanamadı şimdiye kadar.

Zarfın içindeki belli

Darbeci başı Kenan Evren, 7 Kasım referandumu öncesi şehirden şehire koşuyor, Anayasaya “evet” oyu istiyordu. 

O günlerin medyasında ise, bir-iki istisna dışında, hemen bütün gazeteler sadece Evren’in sözlerini yayımlayabildiler. 

Zira, darbeciler gibi, onların siparişi ile hazırlanan Anayasayı eleştirmek de yasaktı. Oylamaya katılmak ise mecburi idi. Sandığa gitmeyene ceza vardı.

Öte yandan, oy pusulasının içine konulduğu zarflar, nim-şeffaf şekilde hazırlanmıştı. Dahası, “Anayasaya hayır” oyu maviydi ve zarfın içinde ayan-beyan bile belli oluyordu.

Oylamanın yapıldığı sandık başlarındaysa, silâhlı-süngülü güvenlik kuvvetleri nöbet tutuyordu. 

Bu durumda “mavi”, haliyle korku ve çekinme duygusu uyandırıyordu.

İşte, böylesine bir referandumun sonucunu önceden bilmek, elbette bir kehânet olmasa gerek.

EVET demek, hem Anayasa, hem darbeciye evet demekti

Darbecilerin tasarrufu ve baskısı altında hazırlanan "82 Anayasası" için, nihayet 7 Kasım 1982’de referandum yapıldı.

Olağanüstü derecede şiddetli baskı, tehdit, tek adaylı ve tek yanlı propaganda kampanyasının ardından yapılan "sözde referandum”dan, yüzde 92 civarında "Evet/Kabul" oyu çıktı.

İşin tuhafı, Darbe Anayasasının bu sûretle kabul ettirilmesiyle birlikte, darbe lideri Kenan Paşa da otomatikman 7. Cumhurbaşkanı seçilmiş, yahut seçtirilmiş oldu.

Nitekim, sırf bu maksada matuf olarak, ayrıca bir “Geçici madde” hazırlanmış ve birlikte oya sunulmuştu.

Dolayısıyla, Anayasaya EVET diyen bir seçmen, hiç istememesine rağmen, darbe lideri Evren Paşa’nın  Devlet başkanı olmasına da evet demek durumuna düşüyordu. Yani, öylesine bir garabet ki, izah edilecek gibi değil.

* * *

O günlerin boğucu atmosferinde, Darbe Anayasasının aleyhinde bulunmak, tenkit veya herhangi bir itirazda bulunmak, son derece riskli ve tehlikeli bir işti. 

Bunu yapacak olanların, hemen anında komünistlikle, anarşistlikle, hatta vatan hainliğiyle damgalanmayı, bu da yetmez, ayrıca hapse girip her türlü işkenceyi göze alması gerekiyordu.

İşte, kelimelerle anlatılamayacak kadar ağır baskılar altında yapılan böylesi bir referandum, ancak "demokratik fâcia" şeklinde ifade edilebilir.

35 sene evvel bu şartlarda kabul ettirilen 82 Anayasası, bugün için gelişmenin önünde tam anlamıyla bir "ayakbağı" vaziyetinde duruyor.

Kaç defadır değiştirilmek istendi; ancak bu yöndeki çalışmaların önüne her defasında ciddî bazı engeller çıktı.

Bakalım, yeniden gündeme gelen “Yeni ve sivil Anayasa” arzu ve talebi nasıl bir netice verecek. Biz yine de hayırlısını dileyelim.

@salihoglulatif:

İhlâs, gayret, hürriyet ve fıtrî meyelân gibi temel unsurların hâkim olduğu hizmet ve faaliyetleri, hiç kimse ve hiçbir mani durduramaz. Şayet bu temel unsurlarda herhangi bir noksanlık, bir zâfiyet var ise, bu durumda da tevakkuf, patinaj, hatta sürmenaj kaçınılmaz olur.

* * *

Kişi, akıl ve kalbiyle, meşveret ve şurâ rûhundan, onun mânâ maksadından kopunca, döner, nefsini tatmin için, onda hata-kusur aramaya yönelir. Arayınca da bulur kendince; imtihan dünyasıdır...