“Cumhurbaşkanlığı sistemi” adıyla Türkiye için yeni bir hükümet sistemi öngören 21 maddelik teklifle yürütmenin başı Cumhurbaşkanı olduğu için Başbakanlık kalkıyor. Sistem ayrıca ‘yedek vekillik’ ve ‘Cumhurbaşkanı Yardımcılıkları’ olmasını da gündeme getirmiş durumda.

Her teklif hakkında olduğu gibi bu konuda da müsbet ve menfi görüş beyan edenler var. Getirilmek istenen sisteme en ciddî eleştiri, siyasî partiler ve seçim kanunlarında bir değişiklik yapılmaması noktasında düğümleniyor. www.aljazeera.com.tr’ye açıklama yapan (20 Aralık 2016) uzmanların beyanlarına bakmakta fayda var.

Doç. Murat Somer (Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi): Doç. Dr. Somer, Meclis gündemine gelen düzenleme için, “Bazı denge ve fren mekanizmaları oluşturulmaya çalışılmış, fakat kilit noktalarda bu olmamış” şeklinde değerlendirmiş. Somer’in dikkat çektiği başka noktalar da var. “Yasama ve başkanlık seçimlerinin aynı anda yapılacak olması öngörülüyor. İdeal olanı, bunların ayrı zamanlarda, hatta farklı yıllarda olması. (...) Siyasî partiler yasasında ve seçim sisteminde kayda değer değişiklik öngörülmüş değil. Bütününe bakıldığı takdirde işlemeyecek bir sistem. Siyasî Partiler Kanunu ve seçim sistemi bunun en önemli sebeplerinden bir tanesi. Seçim sisteminde herhangi bir değişiklik yapılacaksa barajın kaldırılması gerekir. Ama bu yapılmamış. Yerine çok açık bir şekilde düzenleme referandumda kabul edilsin diye seçilme yaşı 18 olarak belirlenmiş.”

Prof. Recep Bozlağan (Marmara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı): Prof. Recep Bozlağan da bu sistemle birlikte mutlaka Siyasî Partiler Yasası’nın değişmesi gerektiğini ifade etmiş. “Güçlü parti disiplinine son verilmeli” diyen Bozlağan, “Ayrıca sistemin demokratik karakterinin pekişmesi için Milletvekili Seçimi Kanunu’nun da değişmesi gerekir” şeklinde konuşmuş.

Doç. Dr. Yunus Emre (İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi): Doç. Dr. Emre, kuvvetler ayrılığına dikkat çekmiş: “Teklif edilen bu sistemde kuvvetler ayrılığı yok. Bununla ilgili hiçbir öneri de yok. Seçim sistemi, Siyasî Partiler Kanunu, siyasetin finansmanı ile ilgili bir şey söylenmiyor. ‘Belki geriden yaparız’ deniyor. (...) [Bu meseleleri] Hep kişi temelinde tartıştık bugüne kadar.”

Prof. Fuat Keyman (Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi): “Ben zamanlama açısından başkanlık tartışmasının sorunlu olduğunu düşünüyorum. Yani, güvenliğin birinci planda olup siyasetin ikinci planda kaldığı bir bağlamda bunu tartışıyoruz.”

Uzmanların dikkat çektiği en önemli nokta, Siyasî Partiler Kanunu’nda bir değişiklik yapılmasının gündeme gelmiş olmaması. Aynı şekilde seçim sisteminde de bir yenilik düşünülmediğine göre Türkiye yaşadığı sıkıntıları aşabilir mi? Yeni düzenlemede seçilme yaşının 18’e indirilmesinin referandumu kazanma ile irtibatlandırılması da dikkat çekici. 

En önce yapılması gereken değişiklikleri en sona bırakmak Türkiye için isabetli bir tercih olabilir mi?