Rusya’nın Afganistan’ın işgaline hür dünya karşı çıkmış Afganistan’ın yayında yer almıştı. Amerika da Rusya’ya karşı savaşan “Afgan mücahitleri”ne destek verdi. Sonrasında ise bu ülkeden ayrılmayarak işgalci konumuna düştü.

Dönemin ‘Komünist Rusya” yönetimi 12 Aralık 1979 tarihinde, Afganistan’a ordu gönderme kararı alarak bir anlamda işgali ya da savaşı başlatmış oldu. Kayıtlara göre bu savaşta yaklaşık 650 bin Sovyet vatandaşı yer almış. 

Dokuz yıldan birkaç ay fazla süren savaşın her iki tarafı için de korkunç yıkımları oldu. Sovyetler Birliği resmî rakamlarına göre Kızıl Ordu Afganistan’da rakamlara göre 13 bin 621 asker kaybetti. Yani resmî rakamlara göre her gün 4 Rus askeri öldü. Savaşta yaralanan, sakat kalan ve hasta olan asker sayısı ise 470 bin kişi civarında idi. 

Zayiatlar sadece bununla da sınırlı değildi. Yine resmî rakamlara göre Ruslar 451 helikopter ve uçak, 147 tank, 443 top kaybetti. Bunlar ve diğer maddî zayiatlar Sovyetleri hem askerî ve hem de ekonomik olarak çökertti. Zaten Sovyetler Birliği bu savaşın ardından yıkıldı, parçalandı.

Rusya’yı def eden Afganistan, sonrasında güya oraya yardım için giden Amerika ile kavgaya tutuştu. Bu defa da Rusya, Amerika’ya karşı savaşanlara destek olmaya devam etti. Neticede Rusya ve Amerika maddî olarak kaybetse de, asıl ve büyük kaybı Afganistan yaşadı. 

Rusya’nın mağlûp olup Afganistan’dan çekilmesi sonrasında maalesef iç savaş devam etti. Siyasî liderlere karşı intihar saldırıları oldu ve ülke bir türlü huzura kavuşamadı. Yeni haberlere göre Afganistan’da ABD ve Taliban arasında 18 yıldır devam eden savaşı bitirecek tarihi bir barış anlaşması ihtimali doğmuş. İnşallah kalıcı bir barış temin edilir, ama uzmanlar, böylesi bir anlaşmanın hayata geçmesini şüphe ile karşılıyorlar.

Peşaver şehrinde yaşayan Afganistan siyaseti uzmanı Rahimullah Yusufzai, yaptığı değerlendirmede “Barışa ulaşmak için hâlâ iki tarafın aşması gereken engeller var. Anlaşma sağlansa bile Afgan halkının önünde ciddî zorluklar olacak” demiş.

Yusufzai ayrıca, “Yalnızca Afgan halkının değil, aynı zamanda Taliban’ın da yeni Afganistan’ı kabul etmesi gerek. Diğer birçok şey gibi, sistemdeki herhangi bir değişikliğe halk oyuyla karar verilmeli” ifadesini kullanmış. (AA, 29 Ocak 2019)

2000’li yıllarda Afganistan’ı görmek nasip oldu. Mutlaka şartlar şimdi değişmiştir, ama hakikaten o yıllarda tam anlamıyla yıkılmış bir ülkeye şahit olmuştuk. Yol kenarlarında yüzlerce tankın yer aldığı ‘tank mezarlıkları’ yaşanan savaşın büyüklüğünü görmek için yetiyordu. Ayrıca savaş esnasında enkaz haline gelen uçakların yer aldığı askerî havaalanı da yine savaşın çirkin yüzünü görmemize sebep olmuştu.

Ayrıca ülke baştan başa suya muhtaç bir haldeydi. Bazı ‘dere’ler ve nehirler vardı, ama bunlardan istifade edilmemiş, sular boşuna akıyordu. O günkü tablo “İttihad-ı İslâm”a ne kadar muhtaç olduğumuzu da akla getirmişti. Bir yanda kuleler, öte yanda içecek su bulmakta zorlanan Müslüman Afganlılar ya da başka milletler...

Duâmız Afganistan’a ‘acele barış’ın gelmesi için olsun...