Uygulanan eğitim sistemi sebebiyle dünü, yakın ve uzak tarihi iyi bildiğimiz ve çocuklarımıza da öğretebildiğimizi söyleyemeyiz. Değil 100 yıl öncesini, neredeyse 10 yıl öncesini bile unutmuş haldeyiz.

Türkiye’nin yakın tarihi açısından 14 Mayıs 1950, çok önemli bir dönüm noktasıdır. Cumhuriyetin ilânından sonra devam eden ‘Tek Parti’ iktidarı, 14 Mayıs 1950’de “Yeter! Söz milletindir!” diyen Demokrat Parti tarafından sona erdirilmiştir. 1950 öncesi yapılan seçimlere, ‘seçim’ demek mümkün değil. Tek partinin katıldığı bir seçime ‘seçim’ denilebilir mi? 

14 Mayıs 1950’deki seçim, ilk defa çok partinin katıldığı bir seçim olmuştur. Üstelik, bu tarihten önceki seçimlerde “açık oy, gizli sayım” sistemi uygulanmış. Şaka gibi, ama öyle: 1950’den önceki seçimlerde oylar açık kullanılırken, oyların sayımı gizli, milletin gözü önünde olmayacak şekilde yapılmış. Bugün böyle bir şey yapılmaya çalışıldığını dününün, kim kabul eder? Oylar gizli, oyların sayımı açık ve şeffaf olmak zorunda...

Demokrat Parti, “Yeter! Söz milletin!” diyerek girdiği 14 Mayıs 1950’deki seçimde oyların yüzde 55’ini almış. DP, 27 Mayıs 1960 darbesi ile devrilene kadar her seçimden birinci çıkmış ve milletin duâsını almıştır.

Peki, ‘Tek Partiyi [CHP] yıkan parti’ olarak 14 Mayıs 1950’de iktidara gelen DP’nin ilk icraatı ne olmuştur? Minarelerden okunamayan ezanı, aslına çevirmek. Daha doğrusu ezanı “Allahü Ekber” diye okumayı [1932’den 1950’ye kadar, 18 yıl boyunca] yasaklayan Halk Partisi uygulamasını sona erdirmek. Serbestlik getirmek. İnsanların “Arapça ezan okudu” diye karakollara sürüklenmesine son vermek... Kimileri bu icraatı basit görebilir. Ancak daha yeni iktidara gelmiş bir parti olarak DP’nin 1950’deki bu ilk icraatı tahminlerden daha büyüktür ve o büyüklükte de neticelere sebep olmuştur. “İkinci Adam” hayattayken ve muhalefet partisi genel başkanıyken, ‘kadro’lar muhalefetin elinkeyden ve bürokrasi tam anlamıyla direnirken böyle bir icraata imza atmak olsa olsa “İslâm kahramanı” sıfatıyla hatırlanan merhum Adnan Menderes ve arkadaşlarının cesaretiyle mümkün olmuştur. DP’nin attığı bu ilk adım çok çok önemlidir. Bilmiyorum, o tarihte atılan bu demokrat adımın 2015 yılındaki karşığılı ne olabilir?

Hepimiz ve bilhassa gençler yakın tarihi bilmeliyiz. Özellikle 1950 ile 1960 arasındaki dönem iyi bilinmeli. Kanaatimizce, Demokrat siyasetçiler bile bu bilgilendirmeyi tam anlamıyla yapabilmiş değil. 1950 ile 1960 yılları arasında yaşanları millete anlatabilen kaç eser ortaya koyabilmişiz? Kaç film, kaç araştırma, kaç konferans, kaç eser? Yapılan çalışmaları inkâr etmiyoruz, ancak olması gereken sayıda eser orta konulamadığı da bir gerçek. 

Eski bakanlardan Esat Kıratlıoğlu’nun üç gün boyunca gazetemizde yayınlanan röportajı, bu gözle bir defa okunmayı hak ediyor. (Görüşenler: Mehmet Kara ve Melih Tekin, Yeni Asya, 13-15 Mayıs 2015) Başka şahitler o günleri her fırsatta anlatmalı ki gerçekler bilinsin.

Dünü bilmeden, günü bilmek mümkün değil. Hak, hukuk, adalet ve insaniyet yoluna her kim taş döşediyse onları rahmetle anmak lâzım. Bu vesileyle, Bediüzzaman’ın “İslâm kahramanı” hitabına muhatap olan merhum Adnan Menderes’i ve arkadaşlarını bir defa daha rahmetle anıyoruz. Yerleri, mekânları Cennet olsun inşallah. Amin.