İSVİÇRE'DEKİ yurt dışı sürelerini borçlanarak aylık bağlanan kişilerle ilgili olarak SGK’nın günümüzde yapmış olduğu uygulama şu şekildedir; borçlanma yapan kişi İsviçre’deki çalışmalarının karşılığı olan primlerini sözleşmenin 10/a maddesine göre Türkiye’ye transfer etmişse, bu primlerin ancak borçlanma yapılan sürelere tekabül eden kısmını vatandaşa geri ödemekte, diğer primler SGK hesaplarında kalmaktadır. Yani SGK, vatandaşın İsviçre’deki yıllarca çalışmalarının karşılığı olan primlerin tamamını, ancak vatandaş yurt dışı sürelerinin hepsini SGK’ya borçlandığı takdirde geri vermektedir.
Bu uygulamasına dayanak olarak da, vatandaşa verilmeyen prim transferlerinin bağlanan emekli aylığını kısmen de olsa arttırdığını, dolayısıyla vatandaşa verilmeyen primlerden vatandaşın menfaat sağladığı hususunu göstermektedirler.
Sosyal Güvenlik Kurumunun bu uygulaması ile karşılaşanların SGK aleyhine iş mahkemelerine dâvâ açmalarını önemle tavsiye ediyoruz. Bu konuda açılan dâvâlar vatandaşın lehine ve SGK aleyhine sonuçlanmaktadır. Vatandaşlar açtıkları bu dâvâlarla İsviçre’deki yıllarca emeklerinin ve alın terlerinin karşılığı olan primleri İsviçre Frangı’nın TL olarak SGK’dan geri almaktadırlar.
Yazımıza son vermeden önce, bu konuda çok önemli bir hatırlatma yapmayı okurlar açısından faydalı gördük. Şöyle ki, bilindiği ve üstteki açıklamalarımızdan anlaşılacağı üzere, İsviçre’den transfer edilen primlerin SGK tarafından vatandaşa verilmemesinin en önemli sebebi, bağlanan aylık miktarını yükselttiği, dolayısıyla vatandaşın verilmeyen bu primlerden menfaat sağladığı olarak gösterilmektedir.
Bu bakımdan, biz okurlara önce yurt dışı borçlanması yaparak SGK’dan aylık almalarını, daha sonra İsviçre prim transferi talebinde bulunmalarını tavsiye ediyoruz. Bu sayede, SGK vatandaşa vermediği transfer edilen primlerin vatandaşın aylığını arttırdığını ileri süremeyecektir. Çünkü, zaten yurt dışı borçlanmasına istinaden aylık bağlanma işlemi tekemmül etmiş ve sonuçlanmış olmaktadır. Dolayısıyla, aylık bağlama işlemi sonuçlandıktan sonra, yurt dışından transfer edilen primlerin emekli aylığını arttırdığına yönelik SGK iddiaları mahkemelerce olumsuz karşılanacak, bu durum dâvâ açan kişinin lehine olarak yorumlanacak ve davayı kazanmasına katkı sağlayacaktır.
EMEKLİ OLANIN YILLIK İZİN HAKKI
SORU: İşyerinde çalışırken emekli oldum. Emeklilikten sonra çalışmalarıma devam ediyorum. Acaba yıllık izin hakkım ne kadar olur? (Gönül Aslıtaş/İzmir)
CEVAP: Emekli olduktan sonra işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık izin haklarının kaç gün olduğu konusunda, iş yasasında ve diğer mevzuatlarda açık bir hüküm ve düzenleme bulunmamaktadır. Fakat bu konuda Yargıtay’ın görüşleri bulunmaktadır. Yargıtay bu konudaki kararlarında, emekli olan ancak işine devam eden kişilerin yıllık izinlerinin sıfırlanması gerektiğini belirtiyor. Bu durumda sizin de yıllık izninizin emeklilikten sonra sıfırlanması lazım. Bu anlatılanlardan olarak; yaşınız 50 ve üzerindeyse mutlaka izin hakkınızın (iş yasasına göre) 23 günden az olmaması gerekir. Yaşınız 50 yaş ve altındaysa yıllık izin hakkınız 14 günden başlar. 5 yıla kadar böyle devam eder.
Okura cevap
SORU: 1973 yılında SSK girişim bulunmaktır. 1988 yılının ocak ayının sekizinde iş kazası sonucu üç parmağımı kaybettim ve akabinde sosyal sigorta hastanesinden % 18 heyet raporu aldım. Daha sonra tarafıma bu rapor doğrultusunda bir emeklinin normal maaşının %18’i verilmeye başlandı. halen de devam etmektedir. Şu an 125 TL maaş almaktayım. Ayrıca 2100 iş günü pirim ödemem mevcuttur. Bana verilen bu iş kazası maaşı doğru hesaplanmış mıdır? Nasıl emekli olabilirim ? (Mahmut ERSERT/Ankara)
CEVAP: İş kazasından dolayı tarafınıza bağlanan sürekli iş göremezlik geliridir. Sizin işgücü kaybınız yüzde 18 olduğu için SSK tarafından kısmi iş göremez olarak nitelendirilmişsiniz. Bu yüzden sizin geliriniz; iş göremezlik derecenizdeki tutar üzerinden hesaplanmıştır. İş göremezlik oranınız yüzde 40’ın altında olduğu için özürlü aylığı şartllarından yararlanıp emekli olamazsınız. Ancak, 1973’teki sigorta girişinize göre en erken yaşınız ne olursa olsun 5000 prim ödeme gün sayısına sahip olduğunuzda ya da 55 yaşınızı doldurup 3600 gün prim ödeme şartını yerine getirdiğinizde SSK şartlarında emekli olabilirsiniz.
NOT: Her hafta Perşembe günleri bu köşede olacağız. Sorularınız için e-postalarınızı bekliyoruz. E-posta: [email protected] , [email protected]