SORU: Kahramanmaraş’ta resmî bir hastanede radyoloji uzmanı olarak çalışıyorum. Biz sürekli olarak ışınlara maruz kaldığımız için bize yıllık bir ay şua izni veriliyor. Verilen bu şua izni sonucunda her yıl üç ay erken emeklilik imkânı kazanıyoruz. Ancak ben bu şua iznini kullanmak istemiyorum. Şua iznini kullanmasam her yıl emeklilik şartlarıma yine üç ay erken emekli olma indirimi yapılır mı? (Serkan Tetik)
CEVAP: Şua izni kullanmak yasal bir zorunluluktur. SGK tarafından çalıştığınız kurumda hizmet cetvelleri istenilirken, kullandığınız izin sürelerine göre yıpranma payınız hesap edilmektedir. Bu sebeple, şua iznini kullanmadığınız zaman, her yıl üç ay erken emekli olma avantajını kaybedersiniz.
Esnaflar için erken emeklilik formülü
5510 sayılı sosyal güvenlik reform yasası 1 Ekim 2008’den beri yürürlüğe girmesine rağmen, bu yasada vatandaş lehine olan birçok düzenleme halen bilinmemektedir. 5510 sayılı yasada var olan vatandaş lehine hükümlerden birisi de özürlü emekliliğidir. Özürlü emekliliği, esnaf, şirket ortağı ve çiftçiler için (Bağ-Kur’lular) 1 Ekim 2008’den itibaren ilk defa getirilmiş bir emeklilik türüdür. Halk arasında özürlü emekliliği ile malulen emeklilik aynı sanılmaktadır. Ancak, malulen emeklilik ile özürlü emekliliği ayrı şeylerdir. Malulen emeklilik için çalışma gücünün en az yüzde 60 oranında yitirilmiş olması gerekirken, özürlü emekliliği için yüzde 40 ila 59 arasında çalışma gücünün yitirilmiş olması yeterlidir. Özürlü emekliliği için müracaat edecek kişilerin en az 4320 gün prim ödeme gün sayılarının ve 16 yıl sigortalılık sürelerinin olması gereklidir. Özürlü emekliliği, 5510 sayılı yasanın 28’inci maddesinin 4 ve 5 inci fıkralarında düzenlenmiştir. Bu sebeple SGK’ya özürlü emekliliği için başvuracak kişilerin malulen emeklilik için değil, yalnızca özürlü emekliliği için talepte bulunduklarını özellikle belirtmeleri gereklidir.
Özürlü emekliliğine ilişkin hükümlerin düzenlendiği 5510 sayılı yasanın 28'inci maddesinin 4 üncü fıkrası metni; “Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25’inci maddenin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özürü bulunan ve bu yüzden malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.” şeklindedir. Özürlü emekliliğine ilişkin hükümlerin düzenlendiği 5510 sayılı yasanın 28 inci maddesinin 5 inci fıkrası metni; “Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının; a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün, b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94’üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler” şeklindedir.
Özetle, esnaf, sanayici, şirket ortağı, tüccar ve çiftçiler için özürlü emekliliği imkânı yeni getirilmiş bir düzenlemedir. Hastalığı, özrü veya benzer sağlık sorunu olanlar bir an önce sağlık sorunları sebebiyle emekli olmak istiyorlarsa, 5510 sayılı yasanın 28 maddesi 4 ve 5'inci fıkraları kapsamında SGK’ya başvurmalarını önemle tavsiye ediyoruz.
NOT: Her hafta Perşembe günleri bu köşede olacağız. Sorularınız için e-postalarınızı bekliyoruz.
E-posta: [email protected] [email protected]