SORU 1: 2001 yılında izinle Türk vatandaşlığından çıktım. Şu anda Alman vatandaşıyım. Almanya’da çalıştığım süreleri yurt dışı borçlanması yaparak Türkiye’den emekli olmak istedim. SGK yetkilileri, Türk vatandaşı olmadığım için yurt dışı borçlanması yapamayacağımı ve Türkiye’den emekli olamayacağımı söylediler. Bu konuda bana tavsiyeleriniz neler olabilir? Yardımlarınızı bekliyorum.
Serhat AKINCI / İstanbul
CEVAP 1: Doğumla Türk vatandaşlığını kazananlardan Türk vatandaşlığından çıkıp yaşadıkları ülke vatandaşlığına geçmek isteyenlere Devletimiz tarafından vatandaşlıktan çıkma izni verilenlerin aldıkları belgeye “mavi kart” (eski adı pembe kart) denilmektedir. Yurt dışı borçlanmasının anlamı; Türk vatandaşlarının yurt dışında geçen hizmetlerinin Türkiye’de geçmiş gibi değerlendirilmesini ve Türkiye’de sosyal güvenliğe sahip olmalarını sağlamaktır.
3201 sayılı yurt dışı borçlanması kanununun “tanımlar” başlıklı 2'nci maddesinin “c” fıkrasında sürelerin değerlendirilmesi kavramı “Türk vatandaşlığına haiz olanların 1'inci maddede belirtilen sürelerinin istekleri halinde değerlendirilmesi” olarak tanımlanmıştır.
Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilileri, 3201 sayılı yasanın üstte belirttiğimiz maddesinin gereği olarak, pembe veya mavi kart sahiplerinin yurt dışı sürelerini borçlanma taleplerini; başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadıkları ve Türk vatandaşlığından çıkmadan önce borçlanma talebinde bulunmadıkları gerekçesiyle kabul etmemektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilileri, bu kişilerin yurt dışı borçlanma taleplerini ancak Türk vatandaşlığından çıkmadan önce talep yapılmışsa kabul etmektedir.
Ancak, mavi kart sahiplerinin yurt dışı borçlanma taleplerini kabul etmeyen SGK aleyhine açılan dâvâlarda mahkemeler, Türk vatandaşlığından izinle çıkmadan önce yurtdışında gerçekleşen çalışma sürelerinin borçlanılabileceğine karar vermektedirler. Bu şekilde borçlanma yapan mavi kart sahiplerinden emeklilik aşamasında SGK tarafından Türk vatandaşı olma şartı aranılmadığı için, sahip oldukları mavi kartla Türkiye’den emekli olabilmektedirler.
Mahkeme yoluyla borçlanma hakkı elde eden mavi kart sahiplerinden, emeklilik aşamasında Türk Vatandaşı olma şartı aranılmadığı için, bu durumdaki kişiler SGK’dan emekli de olabilmektedirler.
Gönüllü çalışanlar da sigortalı olmak zorundadır
SORU 2: Yaklaşık iki aydır Van depreminde gönüllü olarak çalışıyorum. Bir kısım enkazı kaldırırken, ayağım sıkıştı ve şu anda sağ ayağımı kısmen kullanabiliyorum. Ben bu durumda ne yapabilirim? Gönüllü olarak çalışırken herhangi bir sigortam veya sosyal güvenliğim yoktu. Bana bu konuda yol gösterir misiniz?
Salih ATLI / Ankara
CEVAP 2: Türkiye’deki çalışma hayatını düzenleyen yasalarda gönüllü olarak çalışanların tabi olacakları mevzuat hükümlerini düzenleyen herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Bu sebeple, gönüllü olarak çalışanlar da aynen diğer kişiler gibi sigortalı olmak zorundadır. Bu kişilerin işvereni, çalışırken emir ve talimatı kimden alıyorsa, odur. Bunun gibi, metrolarda yaşlılara yardım amaçlı gönüllü çalışanlar, spor salonlarında veya futbol maçlarında gönüllü olarak görev yapanlar da sigortalı olmak zorundadır. Bu kişilerin çalışırken maruz kaldıkları iş kazalarından da, gönüllüleri çalıştıran kişi, kurum veya kuruluş kimse onlar sorumludur.
Sorularınız için e-posta:
[email protected] ,
[email protected]