SORU: Kızımın yüzde 70 özürlü işgöremez raporu var. Özürlü kontenjanından sigortalı işe başlayınca özürlü aylığını da almaya devam etti. SGK, kızımın işe başladıktan sonraki 14 aylık aylığını bizden geri istiyor. Yeni yasada bizim için bir şey var mı?
CEVAP: SGK’nın yaptığı uygulama doğru. 2022 sayılı kanuna göre özürlü aylığı alan kızınız sigortalı çalışmaya başladığında aylığı kesilmesi gerekirdi. Kızınızın çalışırken 2022 sayılı kanundan aldığı aylık yersiz ve haksız bir aylıktır. 2022 sayılı kanuna göre yersiz ve haksız olarak ödenen 65 yaş ve özürlü aylıkları, yüzde 50 fazlasıyla geri alınıyor. Ancak, TBMM’de komisyonlarda görüşmeleri devam eden af yasa tasarısıyla, 2022 sayılı kanundan alınan yersiz ve haksız aylıkların yüzde 50 fazlasının tahsilinden vazgeçilecek. SGK tarafından kızınızdan istenen parayı ödemezseniz af kanundan yararlanarak en az yüzde 50 daha az ödersiniz. İstenen borcu öderseniz yeni yasadaki indirimden yararlanamazsınız.
Af Kanunu çıkmadan Bağ-Kur belgelerinizi güncelleyin
SORU: Bundan iki yıl önce çıkan af kanununa başvurup borçlarımı taksite bağladım. Sonradan taksitlendirmemi Bağ-Kur sürelerim arttığı için iptal ettiler. Yeni çıkacak af kanununda böyle bir mağduriyet yaşamamam için ne yapmalıyım?
CEVAP: Bağ-Kur’luların borçları af kanunlarına göre taksitlendirilirken, sigortalının dosyasında bulunan mevcut belge ve bilgilere göre yapılmaktadır. Örnek olarak bir vatandaşın Bağ-Kur’lu olmasını gerektiren vergi kaydı 2005 yılında bitmiş ve 2009 yılında yeniden başlamış olsun. Eğer bu durumdaki bir Bağ-Kur’lu vergi kaydının sona erdiğini gösteren belgesi SGK’ya vermezse, SGK bu kişinin hizmetini 2005-2009 arası da kesintisizi devam ediyor kabul etmekte ve borçları buna göre yapılandırmaktadır. Daha sonra vatandaş, vergi kaydının 2005-2009 arasında devam etmediğini gösteren belgeyi SGK’ya aylar/yıllar sonra verdiğinde hizmet süresi azalacağı için, borç yapılandırması bozulmakta ve büyük sıkıntılar yaşamaktadır. Bağ-Kur belgeleri güncellenmediği için daha bunun gibi nice sorun yaşayan Bağ-Kur’lular bulunmaktadır. Bu nedenle, af kanununa başvuracak vatandaşların vergi dairelerinden, esnaf odalarından, sanayi ve ticaret odalarından, esnaf sicil müdürlüklerinden sigortalılıklarına esas kayıt ve belgeleri SGK’daki dosyalarına koydurduktan sonra af yasasına başvurmaları son derece faydalı olacaktır.
Sigorta başlangıcından önceki doğumlar borçlanılamaz
SORU: Annem 1980 ve 1984 yılında iki çocuk doğurdu. İlk işe giriş tarihi 1988 yılıdır. Annemin şu an emekli olmasına 14 ayı var. Doğum borçlanması yaparak erken emekli olabilir mi? (Şenol Yavuz)
CEVAP: Doğum borçlanmaları ancak ilk defa sigortalı olunan tarihten sonraki doğumlar için yapılabilmektedir. Bu nedenle, annenizin doğumları işe giriş yılı olan 1988’den önce olduğu için, 1980 ve 1984 yıllarında yaptığı doğumları borçlanma hakkı yoktur.
Yabancı bayraklı gemi işçisinin sosyal güvencesi
SORU: Bir ay içinde yabancı bayraklı bir gemi ile yurtdışında gemide çalışmaya başlayacağım. Yabancı bayraklı olduğu için bu gemide nasıl sigortalı olacağız, sosyal güvencemizi nasıl sağlayacağız? (Yunus AKYÜZLÜ)
CEVAP: Çalıştığınız gemide Türkiye’deki sosyal güvenlik hukukuna göre sigortalı sayılabilmeniz için geminin bayrağının Türk Bayrağı tescilli olması gerekir. İşvereninizin Türk veya yabancı olması fark etmiyor. Hangi ülke kıta sularında gezdiğinizin de, Türkiye’deki sosyal güvenlik hukukuna göre sigortalı sayılabilmeniz için bir önemi yoktur. Çalıştığınız gemi yabancı bayraklı ise, bayrağının tescilli olduğu yer ülke mevzuatına göre sigortalı olmanız gerekir.
Okurlara Cevaplar:
SORU: Eşimi Bağ-Kurda isteğe bağlı (sağlık primsiz) sigortalı yaptım ve 4 ay kadar pirim ödeyebildim. Ödeyemeyince Bağ-Kur’dan ilişiği kesildi. 2002 yılından beri Ziraat Odasına bağlı ziraatçı. Tabi tarım sigortamız hiç yok. İsteğe Bağlı sigortaya geriye dönük olarak gün satın alabilir miyiz? Ya da 2002 yılında beri ziraatçılık yaptığı için bu günleri satın alabilir miyiz? Dört çocuk sahibiyiz onların doğum borçlanmasını yapabilir miyiz? (Mehmet ÖZALP/İzmir)
CEVAP: Çocuklarınız için doğum borçlanması yapabilmeniz için eşinizin doğumlardan önce bir günlük bile olsa SSK sigortalılığı olması gerekir. Verdiğiniz bilgilere göre eşinizin böyle bir sigortası yok. SSK sigortası olmadığından doğum borçlanması yapamazsınız. 2002 yılından beri devam eden ziraat odası kaydınız olsa bile Bağ-Kur’a tesciliniz olmadığı için eşiniz tarım Bağ-Kur kapsamında sayılmaz. Ancak, SGK’ya dilekçe ile başvurun ve 1 Ekim 2008’den bu yana eşinizin sigorta tescilinizin yapılmasını talep edin.
SORU: Sakatlık vergi indiriminden yararlananların ne gibi avantajları var? İşe girildiği tarihten itibaren mi yoksa başvuru tarihi itibariyle mi geçerli sayılır? Bunun için nereye başvurmamız gerekiyor? (Serap KÖKGÖZ/Bursa)
CEVAP: Sakatlık indiriminden faydalananların sakatlık derecelerine göre belirlenen tutarlar aylık gelir vergisi matrahından indirilmektedir. 2010 yılı için indirilecek bu rakamlar; birinci derece sakatlar için 680 TL, ikinci derece sakatlar için 330 TL, üçüncü derece sakatlar için 160 TL’dir. Sakatlık indirimi başvuru tarihi itibariyle geçerlidir. Bunun için vergi dairesi müdürlüğüne başvurmanız gerekir.
SORU: 1986 doğumluyum. 2005 yılından beri sigortalıyım. 2008 yılı Aralık ayında rahatsızlandım. 2010 yılı Ocak ayından bu yana sigortam devam etmektedir. % 80 iş göremez heyet raporum var. Yeni SGK’ya malûlen emekli olabilmem için ne kadar prim ödemiş olmam gerekir? (Ahmet YILMAZ)
CEVAP: Eğer başka birinin bakımına muhtaç değilseniz en az 10 yıldan beri sigortalı olup toplam 1800 gün (5 yıl) prim ödemiş olmalı ve çalışma gücünüzün en az yüzde 60’ını kaybetmiş olmalısınız. Eğer başka birinin bakımına muhtaçsanız toplam 1800 gün (5 yıl) prim ödemeniz ve çalışma gücünüzün en az yüzde 60’ını kaybetmiş olmanız yeterli. Tabi sizin aldığınız heyet raporunda yüzde 80 iş göremez olduğunuz belirtilse bile, asıl olarak SGK sağlık kurulunun yüzde kaç iş göremez olduğunuza karar vermesi önemlidir.