SORU 1: Şu anda yeni adı 4/a sigortalılığı olan, eski adıyla SSK sigortalılığı olan işçi sigortalılığı şartlarında emekliliği yaş ve hizmet yönünden tamamlamış durumdayım. Ancak, SGK benden 1990 ve 1993 yılları arasında çalıştırmış olduğum bakkallıktan dolayı Bağ-Kur borcumun olduğunu ve bu prim borcunu ödemeden SSK şartlarında emekli olamayacağımı söylüyor. Bu konuda bana nasıl bir yol gösterirsiniz? (Selim HOŞGÖR/İstanbul)
CEVAP 1: 5510 sayılı sosyal güvenlik reform yasası, 1 Ekim 2008’den itibaren bütün hükümleriyle birlikte yürürlüğe girince, Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı kanunları tek çatı altında birleştirildi. Birleşme olmadan önce Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı kanunları ayrı birer sosyal güvenlik yasası olarak kabul ediliyordu. Bu sebeple, Bağ-Kur’a borcu olan kişiler bu borçlarını ödemeden SSK şartlarında emekli olabiliyorlardı. Ancak, 01.10.2008’den sonra sosyal güvenlik kanunları tek çatı altında toplandı. Bu toplanmanın doğal sonucu olarak Bağ-Kur, borcu olan da SSK’ya borcu olan da Sosyal Güvenlik Kurumuna borçluymuş gibi kabul edildi. Bu bakımdan, Bağ-Kur’a borcu olan kişiler SSK şartlarında emekli olamazlar. Çünkü, aynı kurum (SGK) kapsamında emekli olunmaktadır. Doğal olarak, devlet kurumları alacağını tahsil edemediği vatandaşa emekli aylığı bağlamaz.
HER ASKERLİK BORÇLANMASI BAĞ-KUR'LUNUN EMEKLİLİK YAŞINI DÜŞÜRMEZ
Askerlik borçlanmasının anlamı, vatandaşların askerlikte geçen sürelerinin bedelini SGK’ya yatırıp bunun karşılığında sosyal güvenlik hizmet süresi elde etmektir. Yapılan her askerlik borçlanması emeklilik yaşını düşürmemektedir. 01.07.2012-31.12.2012 tarihleri arasında bir günlük askerlik borçlanması tutarının, en az 10,03 TL, en fazla 65,21 TL olduğu hususları göz önünde bulundurulacak olduğunda, vatandaşların bu konuda bilinçli hareket etmeleri, boş yere SGK’ya bedel ödememeleri ve ona göre askerlik borçlanması yapmaları gerekmektedir. Askerlik sürelerinin tamamının borçlanılmasına gerek olmayıp, bir kısmı da borçlanılabilmektedir.
Bağ-Kur’da iki tür emeklilik bulunmaktadır. Bunlardan birincisi; 25 tam yıl hizmete sahip olarak emekli olmak, ikincisi ise; 15 tam yıl hizmete sahip olarak emekli olmaktır. Birincisine tam yaşlılık aylığı, ikincisine kısmî yaşlılık aylığı denilmektedir. Her iki aylık miktarı arasında 40 veya 50 TL’lik ufak farklar vardır.
Özetle, Bağ-Kur’lular için tam yaşlılık aylığında ve kısmî yaşlılık aylığında askerlik borçlanması her koşulda emeklilik yaşını düşürmemektedir. Tam yaşlılık aylığında askerlik borçlanmasının emeklilik yaşını düşürmesi için; Bağ-Kur hizmetleri kesintisiz devam eden kişilerin sigortalılık başlangıcından önceki tarihlerde yapılan askerlik sürelerinin borçlanılması hâlinde emeklilik yaşı düştüğü gibi kişinin Bağ-Kur hizmetleri kesintili ise, yani Bağ-Kur başlangıcından 01.06.2002’ye kadar hizmet süreleri arasında boşluk varsa, yapılan askerlik süreleri borçlanması emeklilik yaşını düşürmektedir. Kısmî yaşlılık aylığında askerlik borçlanmasının emeklilik yaşını düşürmesi için; emekli olacak kişinin 01.10.1999’dan önce toplam beş yıl hizmeti yoksa ve bu süre askerlik borçlanması yapılarak beş yıla ikmal ediliyorsa, yapılan askerlik borçlanması emeklilik yaşını düşürmektedir.
ÖZEL HASTANEYE GİDEN 12 TL KATILIM PAYI ÖDER
Katılım payları SGK adına vatandaşlardan eczaneler tarafından tahsil edilmektedir. Katılım payı, muayene katılım payı, ilâç katılım payı, tıbbî malzeme katılım payı, yardımcı üreme yöntemleri katılım payı gibi çeşitli adlar altında alınmaktadır. Günümüzde, Devlet Hastaneleri, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri gibi resmî yerlerde muayene olanlardan 5 TL, özel hastaneler ve tıp merkezlerinden muayene olanlardan 12 TL, muayene katılım payı alınmaktadır. İlâç alınması hâlinde 3 kutuya kadar 3 TL 3’ten fazla her kutu için 1 TL de ayrıca alınmaktadır. Sözünü ettiğimiz katılım payları, emeklilerin aylıklarından kesilmekte emekli olmayanlardan ise eczanelerden ilâç alırken tahsil edilmektedir.