Bugünküne oranla çok az sayıda kişinin e-mail adresi vardı. Haliyle, mail kutularına düşen mail sayısı da çok azdı. Hotmail, 6 mb depolama alanı ile ücretsiz mail adresi veriyordu ve uzunca bir süre dolmuyordu kutumuz (6 mb, bugün orta kalitede bir resim dosyasının büyüklüğüne tekabül edebiliyor). Mail adresi olanlar, bu adreslerini seve seve herkesle paylaşırdı ve bunda bir beis görülmezdi. İnternetin hızla yaygınlaşmasıyla birlikte suistimal vak’aları da çığ gibi büyüdü. Spam mailler, virüs ve zararlı yazılım barındıran mailler mail kutularını doldurmaya başladı. “Lütfen listenizdeki herkesle paylaşın” notuyla gönderilen çoğu acıklı ve uydurma hikâyelerden, sansasyonel ve uçuk bilgilerden veyahut, “Bill Gates servetini dağıtıyor” gibi maddî zaaflara hitap eden mail zincirleri ile insanların mail adresleri toplanıyor ve yeni spam listeleri veya siber kurbanlar elde etmekte kullanılıyordu.

Sosyal medya araçlarının geliştirilmesinden hemen önce ise mail grupları ve forum çılgınlığı yaşanmaya başladı. Paylaşım, tartışma ve sosyalleşme için mail grupları pratik bir çözümdü. Önüne gelen, kendince bir kategori seçip hemen mail grubunu oluşturuyor ve sizi de ekliyordu. Gruplar kalabalıklaştıkça tartışmalarda sesler ve tansiyonlar yükselmeye başlayabiliyordu. Trollük yapmak isteyenler için çok münbit bir ortamdı. Diyelim, biri bir mail grubunda veya forum ortamında doğuştan bir ayağı sakat olan ve kimsenin sahiplenmek istemediği bir köpeği küçük Jude isminde bir kız çocuğunun aldığını, zamanla kendisini eğiterek insanlar gibi iki ayaklı yürümeyi öğrettiğini ve köpeğe “faith” ismini verdiğini anlatan bir hikâye paylaştı. Hemen bir trol çıkıp “bir köpeğe Fatih ismini koyarak ecdadımıza küfür eden alçaklar” ile başlayıp konu haçlı seferleri ile bağlayabilirdi. Faith kelimesinin İngilizce “inanç, iman, sadakat” gibi anlamlara geldiğini ve bunu bilmemenin cahillik olduğunu söyleyenler de tartışmayı trol efendinin istediği zemine sürükleyebilirdi. Bu neviden, kişisel olarak trollük yapanlar vardı ve kişisel tatmin, şöhret kazanmak gibi amaçlarla yapıyorlardı bu işi.

Zamanla sosyal medya araçları ve mobil teknolojiler gelişti ve kullanım oranları çok arttı. Bugün, sadece Facebook kullanıcılarının sayısı iki milyarı aşmış durumdadır. Doğruluk kontrolü ve zorunluluğu henüz bulunmayan bu ortamlar her türlü yalan bilginin yayılması için bire bir. Teyit.org sitesinde yer alan bir habere göre 1957’den beri Londra’da hizmet veren bir Hint restoranı hakkında facebook’ta yayılan, insan eti kullandıklarına dair bilgi yüzünden işletme kapanma noktasına gelmiş. Haberin çıkış noktasının ise bir parodi sitesi olduğu ortaya çıkmış.

Günümüzde trollük yapmak hem kolaylaştı, hem de kurumsal bir hal aldı. İstenen konularda kamuoyu oluşturmak (popüler ifadeyle algı operasyonu yapmak), kitleleri belli hedeflere yönlendirmek gibi misyonlar üstlenen trol grupları ortaya çıktı. Hedeflediği toplumsal desteği bulan troller, gönüllü milisleri de aralarına katarak, hoşlanmadıkları kişi, grup ve düşünceler hakkında anında bir linç hareketi başlatabilirler. Hedefe aldıkları kişiyi bir anda hakaret, küfür ve tehditlerle sindirmeye çalışırlar. Bunlara denk gelinirse etkileşime girmeden doğrudan hesaplarını bloklamak en iyisidir. Trollere yol gösteren işaret fişeklerini atan, fikri altyapı oluşturmaya çalışma rolü üstlenen kişilerle de sosyal medya üzerinden tartışmak mümkün değildir. Adama kişisel fikrini beyan edersin, “sen kimsin ki bana analiz yapıyorsun?” der. “Bu böyleyse, şu neden şöyle?” diye soru sorarsın, “bana mantık oyunları yapma” der. Âyet, hadis veya ilgili alanda muteber birinin sözünü aktarırsın, “âyetlerin arkasına mı sığınıyorsun, senin fikrin yok mu?” der. Böyle insanlarla sağlıklı bir iletişim kurmak mümkün mü?

Tarafgirlik ve inat duygularının tavan yaptığı bu zamanda, umuma açık platformlarda karşıt fikirli insanlarla tartışmak, aradaki husûmeti ve ayrılığı pekiştirmekten başka bir işe yaramayabilir. En iyisi, kendi mesleğinin muhabbetini yapmak ve başka cereyanlara, trollerine ve başka rollerdeki kişilerine karışmamaktır.