İnsanlık tarihinin en kanlı ve en yıkıcı savaşı, 1939-45 yılları arasında yaşanan İkinci Dünya Harbidir. Bazı kaynaklarda, insan kaybının yüz milyon sınırına dayandığını ifade ediliyor.
Savaşın ateşi o kadar yaygın ve yüksek derecelere çıktı ki, o dehşetli hararetin dinmeye başlaması bile sekiz-on sene kadar sürdü.
Savaşın hemen ardından, insanlık âlemi “Böyle bir savaşa bir daha tekerrür etmesin” diye çare arayışına başladı: Önce Birleşmiş Milletler Teşkilâtı kuruldu. Bir süre sonra, hür dünya ülkeleri arasında savunma işbirliği olan NATO teşkil edildi. Tabiî, karşı taraf (sosyalist-komünist blok) da buna karşılık olarak hemen Varşova Paktı’nı kurdu. Bir tarafın başını ABD çekerken, diğer tarafın başında ise SSCB (Komünist Rusya) duruyordu.
İşte, iki tarafın orduları doğrudan hiç karşı karşıya gelmediği bu sürece-vetireye “soğuk savaş dönemi” ismi konuldu.
Bilindiği gibi, 1945’te biten dünya harbi sonrası Almanya ikiye bölündü. Berlin’de Rusya tarafından inşa edilen Utanç Duvarı, koca şehri dahi ikiye ayırmış oldu. Almanya’nın doğu tarafının yönetimi Sovyet Rusya’ya bırakılırken, batı tarafı ise nisbeten hür görünen ABD’nin hakimiyetine verilmesi uygun görüldü. Bu ucube durum, uzun yıllar devam etti.
Şimdi de, konuya dair diğer bazı teknik bilgilere bakalım.
*
Soğuk savaş döneminin başlangıcı 9 Mayıs 1955 tarihi kabul ediliyor. O tarihte Batı Almanya (Federal) NATO’ya dahil oldu. Bu hadisenin doğrudan ve dolaylı şekilde tetiklemiş olduğu zincirleme gelişmeler sebebiyle, Avrupa ve dünya genelinde yeni bir döneme girildiği düşüncesi umumi kabul gördü.
*
Garip bir gelişme de 1954’te yaşandı. Sovyetler Birliği, Avrupa barışını güya garanti altına almak maksadıyla, kendisinin de NATO’ya katılması gerektiğini ileri sürdü. Ne var ki, Sosyalist Rusya’nın bu ittifakı zayıflatmayı hedef aldığını düşünen NATO ülkeleri, SSCB’nin teklifini kesin ve keskin bir tavırla reddetti.
Kısa bir süre sonra, yukarıda da ifade edildiği gibi, Batı Almanya’nın NATO’ya dahil edilmesi (9 Mayıs 1955) kararlaştırıldı. Bu hadise, ilgili üyeler tarafından “Avrupa tarihinde kararlı bir dönüm noktası” teşkil ettiği ifade edildi.
*
Almanya’nın NATO ittifakına katılmasının mühim bir sebebi, muhtemel bir Sovyet işgaline karşı koymak için Alman sanayii ve yüksek işgücüne diğer müttefiklerin şiddetli ihtiyaç duymalarıydı.
Bu son gelişmeye ânî bir karşılık olarak, Sovyetler Birliği’nin öncülüğünde hemen bir hafta sonra Varşova Paktı kuruldu: 14 Mayıs 1955
Bu sosyalist blokta ilk etapta şu sekiz ülke yer aldı: SSCB, Macaristan, Çekoslovakya, Polonya, Bulgaristan, Romanya, Arnavutluk ve Doğu Almanya.
Böylece, yakında başlayacak “Soğuk Savaş”ın her iki tarafı da belirgin bir şekilde netlik kazanmış oldu. Bunlara ayrıca şöyle bir isim yakıştırıdı: Demir Perde Ülkeleri ve Hür Dünya Ülkeleri.
*
1950’li yıllarda dünya çapında başlayan bu kutuplaşma, 1980’li yılların sonlarına kadar devam etti. 1980’lerde Afganistan’ı işgale kalkışan Kızıl Ordunun başarısızlığı, ardından çok sür’atli bir şekilde komünizmin Rusya ve dünya genelinde çökmesi, Avrupa’da demir perdenin yırtılması ve nihayet Sovyet Rusya’nın dağılması, iki kutuplu o “soğuk savaş dönemi” de sonlandırmış oldu. Dünyanın girmiş olduğu konsepti tarif etmek, haliyle ayrı bir inceleme konusu.