Geçen haftaki yazımızda “akıl” meselesini işlemiştik, bu hafta da “iman”ı işliyoruz.
Biz aslında iman etmekle, insan aklına tenezzülât-ı İlahiye olan, Kur’ân-ı Kerim gibi mutlak gerçeklere inanmış oluyoruz. Peki güzel de mutlak gerçek ne demek?
Mutlak gerçek, doğru olduğu ispatlanan (veya çürütülemeyen) muhit gerçek demektir ki, muhit gerçeği inkâr imkânsızdır. Onu inkar için bütün kâinatın ince elekten geçirilmesi gerekir. O öyle göreceli olup şartlara göre de değişmez. Yani hiç bir şart onu değiştiremez. İşte imanın şartları böyledir.
Mesela, ateistlerin dini olan maddeyi, önüne gelen değiştirebilir. Keser, biçer, kendine göre şekillendirir, yakar ve enerjiye dönüştürebilir. Çünkü maddenin bir iradesi yoktur. Yani madde, metbu değil tabidir, hâkim değil mahkumdur, aslı değil itibarî veya izafidir. Cevher değil arazdır, âmir değil memurdur. Hatta bazıları illüzyon veya halüsinasyon da demişler. Netice olarak ârızi bir mevcuttur.
Mutlak gerçek öyle bir şeydir ki, her şeyi kuşatan en temel ve muhit gerçeklik olup, ne akıl, ne mantık ve ne de bilim, onu tekzip edip aksini ispat edemez.
Mesela Cenab-ı Hak, “Yoksa onu (Muhammed kendisi) uydurdu mu diyorlar? De ki: “Eğer doğru söyleyenler iseniz, haydi siz de onun benzeri bir sûre getirin ve Allah’tan başka, çağırabileceğiniz kim varsa onları da yardıma çağırın.” (10/37-38; 11/13-14; 17/88;28/49; 52/33-34) diye meydan okunduğu ve bugüne kadar benzerini getiremedikleri halde, küfr-ü inadiye devam etmeleri akıl alır şey değildir. Hatta değil getirmek, o kitabı bozmaya bile güçleri yetmedi ve yetmiyor.
Bu bir mucize veya mutlak hakikat değil de nedir? O ise hiçbir şarta bağlı değildir ve hiç bir şey tarafından şartlandırılamaz. Onun varlık sebebi sadece kendisidir. O uymaz, ona uyulur. Çünkü O, vacibül vücuttur.
Yani biz iman edince öylesine mutlak bir gerçeğe inanmış oluyoruz ki, o bütün ihtimalleri muhtevi ve iman, bütün unsurlarıyla bir meydan okumadır. Böyle bir imanın birçok tanımları vardır fakat biz birkaçını zikredelim:
İman: Kulun irade-i cüz’iyesini sarftan sonra Allah (CC) tarafından kalbe ilka edilen bir nurdur. (B.Z. Sadettin Taftazani)
Yine Bediüzzaman “İman, hem nurdur, hem kuvvettir. Evet, hakiki imanı elde eden insan kainata meydan okuyabilir.” der. Evet, işte böyle bir imanın en bariz delili, Fahr-i Cihan Efendimiz’dir.
Yine Bediüzzaman’ın ifadesiyle; iman insanı insan eder, belki de sultan eder… gibi tarifleri çoğaltabiliriz.
Son zamanlarda çok dikkatimi çeken bir tabir var. “İman akla meydan okumaktır” diye.
Evet, Cenab’ı Hak Kur’ân-ı Kerim’de yaklaşık 750 civarı ayetlerde “niçin tefekkür, tezekkür edip akıl fikir etmezsiniz? “Hilmin fütur” tekrar tekrar bakın bakalım bir kusur görebilecek misiniz diye meydan okuyor ve aklın imana karşı çıkmasının mümkün olmadığını ilan ediyor. Bediüzzaman’ın ifadesiyle en basitinden “bir harf katipsiz, bir iğne ustasız, bir köy muhtarsız ve bir memleket reisi cumhursuz olmaz ve düşünülemez ise, hiçbir noksanı olmayan, şu muhteşem sistemi sahipsiz zannetmek kadar hamakat, sorumsuzluk ve aymazlık olabilir mi? Evet, elbette iman akla meydan okumaktır. İmanın aksi öyle bir zillettir ki, Bediüzzaman’ın ifadesiyle ‘eşek muzaaf(katmerli) eşek olsa, yine böyle bir fikri kabulden kaçacaktır.’ Hatta üstat çok nazik bir insan olduğu halde o gibilere, gayretullaha dokundukları için en ağır hakaret ifadeleri kullanmaktan çekinmemiş ve onlara “Ey ahmak’ul humakadan tahammuk etmiş ahmak ve ekpekül küpekadan tekepküp etmiş köpek” tabirlerini dahi kullanmıştır.